Działalność rolnicza a zwolnienie z VAT

• 2024-01-16
• Autor: Marcin Sądej

Podatek VAT jest zobowiązaniem podatkowym, które dotyczy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Co jednak istotne, w myśl definicji zawartej w ustawie VAT – podatnikiem jest również rolnik w zakresie swojej działalności rolniczej. Jednakże w tym zakresie możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia od podatku. Przyjrzymy się bliżej temu zagadnieniu.

Rolnik jako podatnik VAT i możliwe zwolnienie

Podatnikami podatku VAT są podmioty prowadzące działalność gospodarczą. W myśl natomiast definicji zawartej w art. 15 ust. 2 ustawy VAT – działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jak zatem widać, również działalność rolników podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Warto zwrócić uwagę, że w art. 2 pkt 15 ustawy VAT znajduje się definicja działalności rolniczej, którą należy kierować się przy ocenie, czy dany rodzaj aktywności kwalifikuje się do tego grupowania.

Przechodząc dalej, przypomnijmy, że na gruncie podatku VAT możemy mieć do czynienia z dwiema kategoriami podatników: czynnymi oraz zwolnionymi.

W przypadku rolników przewidziano możliwość zastosowania zwolnienia przedmiotowego. Jest to zwolnienie nielimitowane i zostało określone w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT, gdzie czytamy, że zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego. Rolnik korzystający z tego zwolnienia określany jest jako rolnik ryczałtowy. Podkreślenia wymaga, że taki podmiot korzysta ze zwolnienia wyłącznie w zakresie dostawy produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych. Pojęcia te zostały zdefiniowane w art. 2 pkt 20 i 21 ustawy VAT.

Ustawodawca przewidział, że rolnik może z powyższego zwolnienia zrezygnować. W tym celu powinien zarejestrować się jako czynny podatnik VAT poprzez złożenie formularza VAT-R. W takim przypadku rolnik opłaca podatek VAT od dokonanej dostawy produktów rolnych i świadczonych usług rolniczych.

Dodatkowo określono warunki powrotu do zwolnienia. Otóż zgodnie z art. 43 ust. 5 ustawy VAT rolnicy, którzy zrezygnowali ze zwolnienia od podatku, mogą po upływie 3 lat od daty rezygnacji ze zwolnienia ponownie skorzystać ze zwolnienia. Zwolnienie, o którym mowa w zdaniu pierwszym, obowiązuje pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), od którego podatnicy ci ponownie chcą skorzystać ze zwolnienia.

Ułatwienia przewidziane dla rolników zwolnionych z VAT

Jak wskazuje art. 117 ustawy VAT – rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności rolniczej dostarczający produkty rolne jest zwolniony z obowiązku:

1. wystawiania faktur;
2. prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług;
3. składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej;
4. dokonania zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R.

Ponadto zgodnie z rozporządzeniem w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania obrotu na kasie rejestrującej dokonywane przez rolników ryczałtowych dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczących usługi rolnicze, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT nie wymaga posiadania kasy fiskalnej (pkt 46 załącznika do rozporządzenia).

Jak zatem widać, w przypadku rolników ryczałtowy zwolnionych z podatku VAT mamy do czynienia z licznymi uproszczeniami w zakresie prowadzonej działalności rolniczej.

Omówione ułatwienia nie mają zastosowania w sytuacji, gdy rolnik zrezygnuje ze zwolnienia i zdecyduje się na status czynnego podatnika VAT.

Działalność rolnicza zwolniona z VAT a pozostała działalność

Trzeba zauważyć, że mogą zdarzyć się sytuacje, w których osoba fizyczna jednocześnie wykonuje działalność rolniczą oraz innego rodzaju czynności wskazujące na działalność gospodarczą. Przykładowo osoba fizyczna może dokonywać dostawy produktów rolnych pochodzących z jej działalności rolniczej i jednocześnie prowadzić warsztat samochodowy. W związku z tym pojawia się pytanie o sposób rozliczenia takiej łączonej działalności na gruncie podatku VAT.

Należy pamiętać, że rolnik ryczałtowy jest szczególną kategorią podatnika, w ramach której możliwe jest połączenie dwóch statusów podatkowych. Po pierwsze, możliwe jest pozostanie przy statusie rolnika ryczałtowego zwolnionego z VAT i jednocześnie wybór opodatkowania jako czynny podatnik VAT odnośnie pozarolniczej działalności gospodarczej. W tym wariancie podatnik rozlicza podatek należny oraz rozlicza podatek naliczony wyłącznie w odniesieniu do pozarolniczej działalności gospodarczej. W przypadku wydatków związanych zarówno z działalnością rolniczą, jak i działalnością pozostałą do odliczenia stosujemy system proporcji.

Po drugie, możliwe jest równoległe korzystanie ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy VAT oraz ze zwolnienia podmiotowego określonego w art. 113 ust. 1 ustawy VAT. Jest to zwolnienie limitowane do kwoty 200 000 zł (w przypadku podmiotów rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej limit oblicza się w sposób proporcjonalny). W tym wariancie dochodzi do połączenia zwolnienia przedmiotowego i podmiotowego. Co istotne, do limitu 200 000 zł nie są wliczane obroty z prowadzonej działalności rolniczej.

Ostatnia możliwość opiera się na rezygnacji ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy i wyborze statusu czynnego podatnika VAT odnośnie pozostałej działalności. W tej opcji podatnik opłaca VAT od każdej czynności opodatkowanej. Jednocześnie podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od każdego wydatku.

Oferta porad prawnych

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie zarządzania nieruchomościami wspólnymi lub masz pytania dotyczące funduszu remontowego, nasz zespół doświadczonych prawników jest dostępny online, aby oferować profesjonalne porady i wsparcie w przygotowaniu niezbędnych dokumentów. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać szybką i efektywną pomoc prawną dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb.