Handel walutami - podatek PIT i VAT

• 2024-01-13
• Autor: Marcin Sądej

W naszym dzisiejszym artykule zastanowimy się, w jaki sposób rozliczyć podatek z tytułu handlu klasycznymi walutami. Tematyka będzie opierać się zarówno na podatku dochodowym od osób fizycznych, jak i podatku VAT. Zapraszamy do lektury.

Handel walutami na gruncie podatku PIT

W internecie dostępnych jest wiele portali ułatwiających nabywanie oraz sprzedawanie walut, co też może generować zyski. Jeżeli takim handlem zajmuje się osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, to tego typu przychody nie mogą zostać zakwalifikowane jako pochodzące z pozarolniczej działalności gospodarczej. Należy zatem w pierwszej kolejności ustalić, z jakim źródłem przychodu mamy do czynienia.

Ustawa PIT wyróżnia przychody z kapitałów pieniężnych, gdzie uzyskany dochód podlega opodatkowaniu 19% podatkiem PIT. Zastanówmy się zatem, czy handel walutami można przyporządkować do tego źródła przychodów.

Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 10 omawianej ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających. Przez pochodne instrumenty finansowe, zgodnie z definicją zawartą w art. 5a pkt 13 cyt. ustawy, rozumie się instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Na podstawie powyższego przepisu można stwierdzić, że pochodny instrument finansowy to prawo majątkowe, którego cena rynkowa zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości np. akcji, obligacji, kwitów depozytowych, oraz inne prawa majątkowe, których cena rynkowa bezpośrednio lub pośrednio zależy od kształtowania się ceny rynkowej walut obcych lub od zmiany wysokości stóp procentowych. Natomiast waluta nie jest prawem majątkowym, co powoduje, że nie jest również pochodnym instrumentem finansowym. Waluta może służyć do rozliczania prawa majątkowego, które przysługuje danemu podatnikowi. Waluty nie stanowią zatem w żadnym wypadku pochodnego instrumentu finansowego, co w dalszej kolejności powoduje, że dochód z wymiany walut nie może stanowić przychodów z kapitałów pieniężnych.

Zgodnie z oceną fiskusa w takim przypadku należy uzyskany dochód przyporządkować do przychodów z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT. Takie też stanowisko zaprezentował Dyrektor IS w Katowicach z dnia 26.07.2012 r., nr IBPBII/2/415-638/12/AK, gdzie organ podatkowy wskazał, że uzyskiwane przez podatnika z tytułu transakcji wymiany waluty przychody nie mogą stanowić przychodów z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, opodatkowanych zryczałtowanym 19% podatkiem dochodowym.

W związku z wymianą waluty podatnik osiąga przychód z tytułu różnicy na cenie jej zakupu i sprzedaży. W efekcie taki przychód powinien być traktowany jako przychód z innych źródeł, analogicznie jak przychód z tytułu zakupu i sprzedaży waluty w banku bądź kantorze. Dochód ten podlega wykazaniu w rocznym zeznaniu podatkowym o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, według ustalonego wzoru (PIT-36). Podatnik nie ma obowiązku opłacania miesięcznych zaliczek na podatek w trakcie roku.

Ponadto wskażmy, że dochód ten podlega rozliczeniu na zasadzie samoopodatkowania. Oznacza to, że po zakończeniu roku podatkowego podatnik bez pośrednictwa płatnika jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, składanym do końca kwietnia roku następnego po roku podatkowym, wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z tytułu wymiany walut i obliczyć należny podatek dochodowy.

Dochód ten jest opodatkowany na zasadach ogólnych, co oznacza, że podlega sumowaniu z ewentualnymi dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych (np. z umowy o pracę). W tym zakresie istnieje możliwość uwzględnienia kwoty wolnej od podatku.

Handel walutami na gruncie podatku VAT

Na wstępie wskażmy, że handel walutami w ramach podatku od towarów i usług jest kwalifikowany jako odpłatne świadczenie usług. Waluta nie mieści się bowiem w definicji towaru, który jest rzeczą lub występuje w postać energii. Nie można zatem w tym przypadku mówić o odpłatnej dostawie towarów. Wobec tego w kontekście podatku VAT należy sięgnąć do treści zwolnienia wymienionego w art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy VAT. Możemy tam przeczytać, że zwalnia się od podatku transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną.

To oznacza, że nawet jeżeli dana osoba dokonująca wymiany walut zostanie uznana za podatnika podatku VAT, to w tym zakresie ma możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Opisane zwolnienie przysługuje z mocy prawa i ma charakter nielimitowany.

W tym miejscu warto także wspomnieć o istotnej zmianie, jaka została wprowadzona na mocy Polskiego Ładu. Otóż zgodnie z nowym art. 43 ust. 22 ustawy VAT podatnik może zrezygnować ze zwolnienia z podatku od towarów i usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:

1. jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
2. złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Podatnik, który zrezygnował ze zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.

Jak zatem widać, nowe regulacje obejmują swoim zakresem również usługi handlu walutami, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy VAT.

Podsumowując: handel walutami dokonywany przez osoby fizyczne jest kwalifikowany jako przychód z innych źródeł, co oznacza, że powstały z tego tytułu dochód będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem PIT na zasadach ogólnych. Natomiast w zakresie podatku VAT mamy do czynienia ze zwolnieniem przedmiotowym usług handlu walutami.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
3. Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 26.07.2012 r., nr IBPBII/2/415-638/12/AK