Jak wypowiedzieć umowę użyczenia i zmusić dorosłą córkę do opuszczenia mieszkania?

• 2024-11-16
• Autor: Katarzyna Bereda

Moja mama ma problem z córką. Mieszkają razem w mieszkaniu należącym wyłącznie do mamy. Dopóki mama była sprzątaczką i nianią dla jej córki (obecnie 6 lat), wszystko było ok, ale kiedy sprzeciwiła się wypełnianiu niektórych obowiązków wobec wnuczki, np. odbierania jej z przedszkola, rozpętała się burza. Mama jest nękana słownie, wnuczka jest nastawiana przeciwko babci, która ją wychowywała. Nerwy i płacz mojej mamy to codzienność, bo każdego dnia spotykają ją przykrości. Siostra pracuje, ma męża, od którego się wyprowadziła, bo gdzie będzie miała lepiej i prawie za darmo. Dokłada się w połowie do opłat, ale poza tym palcem nie kiwnie, jeśli chodzi o jakiekolwiek prace domowe. Jakie mama ma prawa, co może zrobić, aby siostra opuściła mieszkanie? Czy może wypowiedzieć umowę użyczenia mieszkania i pozbyć się córki z domu? Dobrowolnie tego nie zrobi, a mama nie zasłużyła, aby na starość znosić takie uciążliwości.

Użyczenie jako umowa na czas określony lub nieokreślony

Jedyną możliwością w niniejszej sprawie jest wypowiedzenie umowy użyczenia niechcianym lokatorom – w przypadku braku porozumienia i ich oporu w zakresie wyprowadzenia się pozostaje jedynie powództwo o eksmisję lub w przypadku dopuszczania się przestępstwa względem mamy – nękania, gróźb, przemocy fizycznej i psychicznej, także eksmisja sprawców przemocy w rodzinie, która jest eksmisją znacznie szybszą.

Zgodnie z treścią art. 710 Kodeksu cywilnego: „Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Użyczenie jest umową, na podstawie której użyczający (komodant) zobowiązuje się zezwolić biorącemu (komodatariuszowi) – przez czas oznaczony lub nieoznaczony – na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Najczęściej w praktyce chodzi o bezinteresowną pomoc udzielaną osobom bliskim (por. uchw. SN z 5.3.2009 r., III CZP 6/09, Biul. SN 2009, Nr 3; wyr. SN z 3.12.2009 r., II CSK 550/09, Legalis). Cechą charakterystyczną użyczenia jest nieodpłatność (por. np. wyr. WSA w Warszawie z 11.9.2007 r., III SA/Wa 600/07, Legalis; wyr. SA w Szczecinie z 13.10.2016 r., I ACa 425/16, niepubl.).

Umowa użyczenia może być zawarta w dowolnej formie, a więc także ustnej, co występuje w Państwa przypadku, a także w większości stosunków rodzinnych.

Zgodnie z treścią art. 715 K.c.: „Jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas nieoznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić”.

Żądanie zwrotu użyczonego mieszkania przed terminem

Mając natomiast na uwadze art. 716 K.c.: „Jeżeli biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności, albo jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy, użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony”.

Wypowiedzenie umowy użyczenia z terminem opuszczenia mieszkania

Wypowiedzenie umowy użyczenia mieszkania może nastąpić w każdej chwili, a więc wtedy, kiedy mama jako właściciel będzie tego chciała. Wypowiedzenie zobowiązania stanowi jednostronną czynność prawną, którą wykonuje mama samodzielnie. Dlatego też, w oparciu o powyższe przepisy, mama może dokonać wypowiedzenia zawartej umowy użyczenia w każdej chwili i będzie ono skuteczne. Ze względów celowościowych wskazane jest, aby po wypowiedzeniu zobowiązania ciągłe nie wygasały natychmiast, ale by istniał określony czas, który umożliwiłby stronie przygotowanie się do jego wygaśnięcia (np. zwrotu rzeczy, z której na podstawie takiej umowy korzystała; znalezienia innej rzeczy, z której mogłaby korzystać, co jest szczególnie ważne w sytuacjach, gdy miałoby to wpływ na jej podstawy egzystencji itp.). (zob. też wyr. SA w Poznaniu z 20.5.2008 r., I ACA 347/08, Legalis).

Pozew o eksmisję

Wobec trudnej sytuacji rodzinnej, w jakiej znalazła się Pani mama, proszę wypowiedzieć umowę użyczenia przyrodniej siostrze i wskazać, aby np. w terminie 30 dni opuściła nieruchomość. Najlepiej, aby takie wypowiedzenie uczyniła na piśmie. Jeżeli Pani przyrodnia siostra nie zechce dobrowolnie opuścić lokalu, to niestety konieczne będzie skierowanie pozwu o eksmisję, co również proszę zaznaczyć w piśmie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2009 r., sygn. akt III CZP 6/09
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009 r., sygn.akt II CSK 550/09
4. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 października 2016 r.,sygn.akt I ACa 425/16
5. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 maja 2008 r.,sygn.akt I ACA 347/08