Jazda po spożyciu alkoholu - konsekwencje prawne

• 2024-02-05
• Autor: Michał Berliński

Prowadzenie pojazdów mechanicznych po tym, jak spożywaliśmy alkohol, jest niedopuszczalne. Co do zasady możemy rozróżnić dwa stany: jeden z nich to stan po spożyciu alkoholu, a drugi – zdecydowanie bardziej poważny – pod wpływem alkoholu. W artykule zajmiemy się oboma tymi przypadkami i związanymi z nimi konsekwencjami prawnymi.

Stan po spożyciu alkoholu według przepisów prawa

Jazda po spożyciu alkoholu jest związana z mniejszymi konsekwencjami natury prawnej aniżeli jazda pod wpływem alkoholu. Ten stan prawnie nazywamy wykroczeniem. Konkretnie z wykroczeniem mamy do czynienia wtedy, gdy kierowca prowadził pojazd w stanie po użyciu alkoholu, a zawartość wyskokowych procentów we krwi wynosiła od 0,2 do 0,5 promila lub też w 1 dm³ wydychanego powietrza wyniosła od 0,1 mg do 0,25 mg. Kierowanie pojazdem w tym stanie grozi wieloma konsekwencjami prawnymi, spośród których możemy wymienić m.in.:

1. 10 punktów karnych;
2. karę aresztu lub grzywny do 5000 złotych;
3. zatrzymanie prawa jazdy za pokwitowaniem;
4. skierowanie przez organ kontroli ruchu drogowego na badania lekarskie w celu stwierdzenia istnienia bądź braku przeciwwskazań do kierowania pojazdami;
5. skierowanie przez organ kontroli ruchu drogowego na badania lekarskie w celu stwierdzenia istnienia bądź braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami;
6. pojazd, którym kierowała osoba znajdująca się w stanie nietrzeźwości (lub po użyciu alkoholu albo innego środka) może zostać usunięty z drogi na koszt właściciela, jeśli nie ma możliwości zabezpieczenia go w inny sposób;
7. zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Jazda pod wpływem alkoholu

Z tym znacznie poważniejszym stanem mamy do czynienia wtedy, gdy poziom alkoholu w naszej krwi lub w wydychanym powietrzu przekracza określone normy przewidziane dla stanu po spożyciu. Stan ten często jest nazywany również stanem nietrzeźwości. I tak nietrzeźwość występuje wtedy, gdy:

1. zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub
2. zawartość alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Na ile zabierają prawo jazdy po alkoholu?

Oprócz kary w formie np. grzywny należy spodziewać się również zabrania prawa jazdy. Na szczęście termin ten jest zdecydowanie krótszy niż w przypadku jazdy w stanie nietrzeźwości, nie mniej jednak okres od 6 miesięcy do 3 lat – jest również dosyć problematyczny. Jeśli jest to nasz pierwszy taki wybryk, najczęściej spotkamy się z najniższą sankcją, czyli zabraniem prawa jazdy na 6 miesięcy, choć należy wskazać, że zależy to zarówno od tego, jakie zagrożenie spowodowaliśmy lub mogliśmy spowodować, a także od łącznego stężenia alkoholu.

Wyrok za jazdę po alkoholu

Wracając do sytuacji opisanej powyżej, czyli tzw. stanu po spożyciu alkoholu, musimy pamiętać, że konsekwencje prawne również mogą być dotkliwe. Pomimo że w świetle prawa jest to wykroczenie, to możemy również trafić do aresztu i to na 30 dni. Najczęstszym rodzajem kary w takiej sytuacji jest grzywna w wysokości do 5000 zł. Warto wskazać, że aktualnie w przepisach prawa powrócił tzw. Fundusz, na który kierowcy na podwójnym gazie zobligowani są wpłacać środki orzekane przez sąd obok głównej kary, czyli np. grzywny. Kwoty te trafiają do Funduszu, którym zarządza Fundusz Sprawiedliwości, a dalej środki te mają trafiać do ofiar różnych przestępstw, w tym tych spowodowanych na drogach.

Warto wskazać, że jeśli przepis daje sądowi możliwość wyboru pomiędzy karą aresztu a inną karą, areszt można orzec tylko wtedy, gdy czyn popełniono umyślnie. Dodatkowo za orzeczeniem kary aresztu przemawia waga czynu lub okoliczności, które świadczą o demoralizacji sprawcy.

Kara za jazdę pod wpływem alkoholu

Prowadzenie po alkoholu, czyli w tym określonym przypadku w tzw. stanie nietrzeźwości, nie jest tylko i wyłącznie wykroczeniem, a jest przestępstwem. W takiej sytuacji to policja z prokuratorem kieruje wobec nas do sądu akt oskarżenia. Prowadzenie pojazdu w tym stanie jest stypizowane w Kodeksie karnym, zgodnie z jego treścią za prowadzenie pojazdu w takiej sytuacji grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności, a także – co najbardziej dotkliwe – kara pozbawienia wolności do lat 2. Co do zasady bardzo ważne jest to, co w takiej sytuacji wydarzy się na drodze. Należy bowiem mieć na uwadze, że jeśli kierowca spowoduje wypadek, a w tym zdarzeniu ktoś ucierpi, to konsekwencje prawne mogą być zdecydowanie poważniejsze. W takiej sytuacji kierowcy może grozić nawet 15 lat bezwzględnego pozbawienia wolności i należy wskazać, że sądy często sięgają tych górnych widełek sankcji.

Zakaz prowadzenia pojazdów za jazdę po alkoholu

W przypadku popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu orzeczony wobec nas zakaz prowadzenia pojazdów jest daleko bardziej idący. Zakaz za jazdę w stanie po spożyciu opisaliśmy powyżej. Tutaj zakaz ten nie może być krótszy niż 3 lata! Podstawą prawną jest tutaj art. 42 § 2 Kodeksu karnego, wedle którego sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Sąd orzeka tutaj zakaz na prowadzenie wszelkich pojazdów lub też pojazdów konkretnego rodzaju. Warto pamiętać, że jeśli byliśmy już karani za to przestępstwo, co często ma miejsce, lub też doprowadziliśmy do takiej sytuacji w czasie, gdy taki zakaz był wobec nas orzeczony – sąd może zakazać nam poruszania się pojazdami mechanicznymi dożywotnio.

Konsekwencje ponownego zatrzymania pod wpływem alkoholu

Jak już wskazywałem, w przypadku ponownego zatrzymania pod wpływem alkoholu sąd może orzec nawet dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. Zgodnie z art. 178a § 4 K.k. sprawca przestępstwa prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości, który był uprzednio karany za to przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Warto pamiętać również, że przestępstwo jazdy samochodem pomimo prawomocnego zakazu sądowego zostało stypizowane w art. 244 K.k. Zgodnie z tym przepisem kierowca popełnia przestępstwo złamania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych wówczas, gdy wobec niego został wydany wyrok, w którym sąd orzekł zakaz prowadzenia pojazdów i ten wyrok jest już prawomocny. Dlatego też należy wskazać, że gdy ponownie wsiądziemy za kółko pod wpływem alkoholu, to nie uda nam się uzyskać innej kary niż ta pozbawienia wolności, czyli po prostu bezwzględnego więzienia.

Jazda pod wpływem marihuany i amfetaminy

W świetle polskiego prawa obie te sytuacje zrównane są w zasadzie z prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu. W Kodeksie karnym znajdziemy zapis „pod wpływem środka odurzającego”, który będzie równoważny ze stanem nietrzeźwości, natomiast w Kodeksie wykroczeń znajdziemy zapisy o stanie m.in. „po użyciu podobnie jak alkohol działającego środka”. W przepisach prawa oczywiście nie znajdziemy definicji obu tych pojęć i w zasadzie tylko w dotychczasowych orzeczeniach sądów można szukać pewnych wskazówek. Niemniej jednak nie ma wątpliwości, że na pewno w jednym i drugim przypadku chodzi o środki odurzające, a kary te nie różnią się od tych za jazdę pod wpływem alkoholu.

Jakie są możliwości złagodzenia kary za jazdę pod wpływem alkoholu?

Tutaj należy pamiętać, że to sąd wymierza karę według swojego uznania, oczywiście działając w granicach przewidzianych przez ustawę. Kara nie może oczywiście przekraczać stopnia winy, a zdecydowanie powinna uwzględniać stopień społecznej szkodliwości czynu i sam cel kary, który ma osiągnąć w stosunku do skazanego.

Najczęstszą drogą obieraną przez obronę jest tzw. warunkowe umorzenie postępowania. Kiedy możemy na nie liczyć?

Przede wszystkim należy być osobą niekaraną za przestępstwo umyślne, a stężenie alkoholu we krwi nie powinno być znaczne, czyli wahać się w okolicach 1 promila i raczej go nie przekraczać. Ważne są także indywidualne cechy sprawcy i jego dotychczasowy sposób życia, pozwalający przypuszczać, iż pomimo umorzenia postępowanie nie popełni więcej takiego przestępstwa i poprawi swoje życie. Za każdym razem warto spróbować dążyć do umorzenia takiego postępowania, bowiem jest to w gruncie rzeczy bardzo opłacalne.

Proszę pamiętać, że opisane w artykule sytuacje są bardzo skomplikowane pod względem prawnym, a znaczenie dla sądu i prokuratora może mieć każde zdarzenie. Dlatego bezsprzecznie – w celu uniknięcia kary lub chociażby jej zminimalizowania – należy skontaktować się z prawnikiem, specjalistą z danej dziedziny, który posiada pewne doświadczenie.