Konkubinat, wspólne dziecko i budowa domu, co z prawami do nieruchomości?

• 2025-02-18
• Autor: Katarzyna Bereda

Buduję dom i jestem w konkubinacie. Mamy wspólne dziecko z konkubiną, konkubina ma dwójkę dzieci z wcześniejszego związku, które są pełnoletnie, jedno z nich zamieszkuje z nami w moim mieszkaniu. Związek trwa 14 lat. Czy mam się obawiać w razie rozpadu związku, że będę musiał dzielić się domem? Jakie będą prawa konkubiny do domu? Dodam, że ja w całości buduję dom za zarobione pieniądze.

Nieruchomość należąca do konkubenta

Jeżeli nieruchomość stanowi tylko Pana własność, to nie będzie Pan musiał się nią z nikim dzielić, bowiem nawet w przypadku rozstania – nie będzie ona podlegała podziałowi. W przypadku bowiem ewentualnego rozstania partnerka będzie posiadała jedynie roszczenie o rozliczenie nakładów na nieruchomość – jeżeli takie poczyniła. Dlatego proszę zadbać o to, aby faktycznie to Pan jedynie ponosił nakłady na nieruchomość, jeżeli stanowi ona Pana majątek – wszelkie faktury powinny więc być imienne na Pana, to samo powinno wynikać z konta bankowego, z którego dokonuje Pan przelewów.

Bardzo dobrze wytłumaczył to swoim orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny z dnia 28 marca 2018 r., sygn. akt V ACa 165/17: „Uwzględniając zebrany w sprawie materiał dowody podzielić należy stanowisko Sądu I instancji, iż pozwana jako osoba, która nie miała żadnego tytułu prawnego do sprzedanego lokalu, nie mogła sobie rościć pretensji do pieniędzy pochodzących z jego zbycia. Nie budzi wątpliwości, iż pozwana pobrała ze wspólnego rachunku pieniądze, które pochodziły ze sprzedaży mieszkania powoda, przy czym skarżąca pomimo, iż miała świadomość, iż stanowią one jedynie jego majątek, wykorzystała je w całości na własne potrzeby. Fakt, iż wpłynęły ono na konto, z którego korzystać mogła również skarżąca sytuacji tej nie zmienia, w szczególności jeżeli weźmie się pod uwagę, iż powód nigdy nie wyraził zgody na to, aby mogła nimi dysponować”.

Z uwagi na to, każdy z Państwa musi posiadać świadomość, iż pieniądze pochodzące z pracy zarobkowej każdego z Państwa stanowią majątek osobisty każdego z Państwa i majątek taki – nawet pomimo znajdowania się na jednym koncie – nie podlega połączeniu – każdy z Państwa może więc nim dowolnie rozporządzać.

Rozliczenia w związku partnerskim

Co do rozliczenia natomiast wskazuję, iż w przypadku konkubinatu jest kilka możliwości – zależnych od danej sytuacji – bowiem stosujemy przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu się, zniesieniu współwłasności lub spółce cywilnej. W pierwszej kolejności wskazuję, iż nasze prawo nie zawiera regulacji dotyczących rozliczeń majątkowych po ustaniu konkubinatu. Orzecznictwo wskazuje, iż (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970 r., sygn. akt III CZP 62/69):

„1. Rozliczenia z tytułu roszczeń do majątku, jakiego mężczyzna i kobieta, żyjący bez zawarcia związku małżeńskiego, dorobili się prowadząc wspólnie gospodarstwo rolne, oraz z tytułu nakładów, jakich jedno z nich dokonało na nieruchomości lub rzecz ruchomą należącą do drugiego, a wchodzącą w skład tego gospodarstwa, mogą być przeprowadzone w postępowaniu o zniesienie współwłasności przedmiotów stanowiących ich majątek wspólny.

2. Dokonując takich rozliczeń sąd stosuje: co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie, na własność lub w posiadanie, nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty - przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jedną z wymienionych osób w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa – przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu”.

W pozostałym orzecznictwie wskazywano, iż rozliczenie majątkowe byłych konkubentów winno nastąpić w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W chwili obecnej można przyjąć, iż orzecznictwo Sądu Najwyższego przyjmuje, iż do rozliczenia majątkowego konkubinatu, w tym także nakładów poczynionych przez jednego z konkubentów na majątek drugiego z konkubentów zastosowanie mają przepisy art. 405 i następne ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), chyba że mają miejsce okoliczności, które uzasadniają zastosowanie innych przepisów.

Dlatego też, jeżeli nieruchomość stanowi tylko Pana majątek osobisty, nie podlega podziałowi w przypadku ewentualnego rozstania. Jeżeli to jednak jedynie Pan dokonuje nakładów na nieruchomość, proszę zadbać, aby w przypadku ewentualnej sprawy sądowej, wszelkie faktury były imienne na Pana.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – V Wydział Cywilny z dnia 28 marca 2018 r., sygn. akt V ACa 165/17
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970 r., sygn. akt III CZP 62/69