Kwota wolna od podatku

• 2024-02-11
• Autor: Marcin Sądej

Niemal każdy podatnik wie, że w ramach podatku dochodowego może skorzystać z kwoty wolnej od podatku. Pomimo tej wiedzy nie zawsze dokładnie potrafimy wyjaśnić, czym właściwie jest kwota wolna od podatku, z czego wynika i jaka dokładnie jest jej wysokość. Warto zatem bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu i rozłożyć na czynniki pierwsze tematykę kwoty wolnej od podatku.

W jaki sposób obliczyć kwotę wolną od podatku?

Mówiąc o kwocie wolnej od podatku, często odnosimy się również do kwoty zmniejszającej podatek. Te dwie wartości są ze sobą powiązane, co wynika z treści art. 27 ustawy PIT. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu zarówno w przypadku 17%, jak i 32% stawki obliczony w ten sposób podatek ulega zmniejszeniu o kwotę zmniejszającą podatek.

Dokładne określenie kwoty zmniejszającej podatek zostało opisane w art. 27 ust. 1a ustawy PIT. Trzeba bowiem wskazać, że obecnie kwota zmniejszająca podatek nie ma charakteru stałego i jest zależna od podstawy opodatkowania dla danego podatnika. W myśl przywołanego przepisu kwota zmniejszająca podatek odliczana w rocznym obliczeniu podatku wynosi:

1) 1360 zł - dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8000 zł;

2) 1360 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru:

834 zł 88 gr × (podstawa obliczenia podatku – 8000 zł) ÷ 5000 zł

– dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8000 zł i nieprzekraczającej kwoty 13 000 zł;

3) 525 zł 12 gr – dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 13 000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85 528 zł;

4) 525 zł 12 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru:

525 zł 12 gr × (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) ÷ 41 472 zł

– dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł.

Wiemy już, w jaki sposób ustalić kwotę zmniejszającą podatek. Pozostaje jednak do wyjaśnienia, jak kwota zmniejszająca podatek odnosi się do kwoty wolnej. W odpowiedzi należy wskazać, że kwota wolna od podatku to iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku.

Czym jest kwota wolna od podatku?

Biorąc powyższe pod uwagę, możemy zatem stwierdzić, że osoby, których podstawa opodatkowania jest mniejsza niż 8000 zł, nie płacą podatku. Natomiast osoby uzyskujące podstawę w wysokości ponad 127 000 zł nie mają prawa do uwzględnienia żadnej kwoty wolnej od podatku.

Możemy wskazać, że kwota wolna od podatku to jeden z elementów mechanizmu obliczenia podatku. Założeniem ustawodawcy było w tym przypadku, aby nie wyznaczać zobowiązania podatkowego osobom najmniej zarabiającym.

Natomiast podatnicy osiągający podstawę opodatkowania ponad 8000 zł, lecz mniej niż 127 000 zł korzystają z proporcjonalnie obliczonej kwoty wolnej. W ich przypadku podatek jest obliczany od nadwyżki ponad kwotę wolną, co odbywa się na etapie obliczania podatku właśnie poprzez instytucję kwoty zmniejszającej podatek.

Kwota wolna od podatku a różne formy opodatkowania

Jak wiadomo, podatnicy mogą osiągać przychody z wielu różnych źródeł. Nie do każdego przychodu znajdzie zastosowanie skala podatkowa określona w art. 27 ustawy PIT. W związku z tym należy zapamiętać, że kwota wolna od podatku nie znajdzie zastosowania co do każdego przychodu.

Przykładowo, dochód z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości jest zgodnie z art. 30e ustawy PIT opodatkowany 19% podatkiem. Podobnie sprzedaż akcji czy udziałów jest czynnością opodatkowaną 19% podatkiem w myśl art. 30b ustawy PIT.

W tych przypadkach do opodatkowania wskazanych dochodów nie znajduje zastosowania art. 27 ustawy PIT. To oznacza, że podatnicy uzyskujący wskazane dochody nie mogą skorzystać z kwoty wolnej od podatku.

Podobnie kwestia ta prezentuje się w zakresie działalności gospodarczej. Tutaj możliwość skorzystania z kwoty wolnej warunkowana jest odpowiednią formą opodatkowania tego rodzaju działalności. Jeżeli podatnik prowadzący firmę zdecyduje się na podatek liniowy czy też ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, to nie może skorzystać z kwoty wolnej. Ta bowiem przysługuje wyłącznie podatnikom, którzy jako formę opodatkowania wybrali zasady ogólne wg skali podatkowej ustalonej w art. 27 ust. 1 ustawy PIT.

Kwota wolna od podatku a obowiązek składania deklaracji podatkowej

Zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy PIT podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie według ustalonego wzoru o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie od dnia 15 lutego do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.

Powyższy przepis ustanawia obowiązek składania rocznego zeznania podatkowego. W tym miejscu pojawia się pytanie, czy również osoba, która uzyskuje dochód poniżej kwoty wolnej od podatku (mniej niż 8000 zł) ma obowiązek złożenia rocznej deklaracji podatkowej?

Należy zauważyć, że przywołany art. 45 ust. 1 ustawy PIT stanowi o wysokości dochodu osiągniętego w danym roku podatkowym. Nie ma tu zatem mowy o dochodzie podlegającym opodatkowaniu. To zatem oznacza, że również te osoby, których podstawa opodatkowania wynosi mniej niż 8000 zł, mają obowiązek złożenia rocznego zeznania podatkowego. Nawet pomimo faktu, że tacy podatnicy nie zapłacą podatku.

Tematyka naszego dzisiejszego artykułu odnosiła się do kwestii, wydawałoby się oczywistej, kwoty wolnej od podatku. Jak się jednak okazuje również w tym przypadku może pojawić się wiele wątpliwości oraz kruczków prawnych. To pokazuje, że nawet w najprostszych zagadnieniach warto zwrócić się o poradę do specjalisty.