Odrzucenie spadku przed sądem przez osobę z zespołem Downa

• 2024-11-07
• Autor: Katarzyna Bereda

Mam pełnoletniego brata z zespołem Downa, który nie jest ubezwłasnowolniony. Musimy się zrzec spadku po drugim bracie, który prawdopodobnie zostawił długi. Notariusz nie przyjął oświadczenia od Bartka (brat z zespołem Downa) i zasugerował załatwienie tej sprawy drogą sądową. Co powinienem zrobić, aby brat mógł sądownie odrzucić spadek?

Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w sądzie

Jeżeli notariusz nie chce przyjąć oświadczenia brata o odrzuceniu spadku, to pozostaje jedynie droga sądowa. Wskazuję, iż samo ubezwłasnowolnienie trwa dość długo i nie zdążyliby Państwo odrzucić spadku w terminie – jednak jeżeli z bratem nie ma logicznego kontaktu, proponuję rozważyć podjęcie procedury ubezwłasnowolnienia, albowiem i tak okaże się to konieczne.

Idąc jednak dalej, wskazuję, iż jedyną możliwością w Państwa sprawie jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku do sądu rejonowego miejsca zamieszkania brata. Zgodnie bowiem z treścią art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego „Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania”.

Ustawodawca w art. 1015 Kodeksu cywilnego ustanawia termin, w którego ciągu potencjalny spadkobierca powinien zadeklarować się, czy spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Oświadczenie woli powinno być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego). Pod pojęciem „dowiedzenie się o tytule powołania” należy rozumieć stan faktyczny, z którego wynika powołanie spadkobiercy. Podstawowymi jego elementami są: powzięcie przez spadkobiercę wiadomości o śmierci spadkodawcy i pozytywna wiadomość o faktach, z których wynika jego powołanie do spadku.

Odrzucenie spadku przez brata z zespołem Downa

Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca traci prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku ze skutkiem ex tunc i jest traktowany tak, jakby nie dożył chwili jego otwarcia – ważne jest jednak to, aby spadek był odrzucony dopiero po powołaniu spadkobiercy do spadku, a nie wcześniej. Dla zachowania terminu złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wystarczające jest wniesienie do sądu (przed upływem terminu) podpisanego przez spadkobiercę oraz zawierającego niezbędne dane oświadczenia o przyjęciu bądź też odrzuceniu spadku (tak m.in. post. SN z 20.2.1963 r., sygn. akt I CR 109/63; post. SN z 15.10.2015 r., sygn. akt II CZ 71/15).

Wobec tego, jak Pan widzi, oświadczenie o odrzuceniu spadku, aby było w mocy, należy złożyć albo przed notariuszem, albo takie oświadczenie złożyć pisemnie w sądzie. Opłata to 100 zł. Następnie sąd zwołuje rozprawę i odbiera takie ustne oświadczenie od składającego. Sąd, nawet pomimo niepełnosprawności, jest w stanie zatwierdzić je od składającego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 1963 r., sygn. akt I CR 109/63
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2015 r., sygn. akt II CZ 71/15