Odszkodowanie za opóźniony lot

• 2024-02-08
• Autor: Zuzanna Lewandowska

Decydując się na wyjazd zagraniczny i wybierając linie lotnicze, nie zastanawiamy się, czy nasz lot będzie opóźniony lub czy zostanie odwołany. Zakładamy, że wszystko się uda, bo dlaczego miałoby być inaczej? Niemniej jednak zdarzają się sytuacje, w których zostajemy postawieni przed faktem dokonanym. Czy za każdy opóźniony lub odwołany lot można dochodzić zapłaty odszkodowania? Co należy zrobić w takiej sytuacji? O tym dowiedzą się Państwo z dzisiejszego artykułu.

Prawa pasażera

Prawa pasażerów lotniczych zagwarantowane są w rozporządzeniu unijnym: rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Pasażerowie, których loty są opóźnione, mogą ubiegać się o odszkodowanie na podstawie tego rozporządzenia, biorąc również pod uwagę treść wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 19 listopada 2009 r. (sygn. akt: C-402/07).

Rozporządzenie unijne nr 261/2004 ma zastosowanie do pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się na terytorium UE, jak również do pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się w kraju trzecim i lądujących na lotnisku w UE, chyba że otrzymali oni korzyści lub odszkodowanie oraz udzielono im opieki w tym kraju trzecim, o ile przewoźnik lotniczy obsługujący dany lot ma siedzibę w UE.

Lot opóźniony i odwołany

W cytowanym wyroku TSUE wskazał, że opóźniony lot, niezależnie od czasu trwania opóźnienia, a więc nawet wtedy, gdy jest ono duże, nie może zostać uznany za odwołany, jeżeli jest realizowany zgodnie z pierwotnie przewidzianym przez przewoźnika lotniczego rozkładem. W rzeczywistości lot jest opóźniony, jeżeli jest wykonywany zgodnie z pierwotnie przewidzianym rozkładem i jeżeli rzeczywista godzina jego startu jest opóźniona w stosunku do planowej godziny startu. Z kolei lot odwołany jest konsekwencją faktu, że lot pierwotnie przewidziany nie został w ogóle wykonany.

Prawo pasażera do odszkodowania

W przypadku odwołania lotu lub jego opóźnienia, na zasadach określonych w rozporządzeniu, pasażerom przysługuje prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego. Rozporządzenie unijne nr 261/2004 określa wysokość odszkodowania, o którego przyznanie mogą ubiegać się pasażerowie.

W przypadku lotu odwołanego, pasażerowie mają prawo do odszkodowania w wysokości:

1. 250 euro dla wszystkich lotów o długości do 1500 kilometrów;
2. 400 euro dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów;
3. 600 euro dla wszystkich innych lotów niż loty określone powyżej.

Przewoźnik lotniczy może jednak pomniejszyć to przewidziane odszkodowanie o 50% w sytuacji, gdyby pasażerom zaoferowano zmianę planu podróży do ich miejsca docelowego na alternatywny lot, którego czas przylotu nie przekracza planowego czasu przylotu pierwotnie zarezerwowanego lotu:

1. o 2 godziny w przypadku wszystkich lotów o długości do 1500 kilometrów; lub
2. o 3 godziny w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów; lub
3. o 4 godziny w przypadku wszystkich innych lotów niż loty określone powyżej.

Dla celów stosowania prawa do odszkodowania, zdaniem TSUE, pasażerów lotów opóźnionych można traktować jak pasażerów lotów odwołanych, z tym że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania, jeżeli z powodu tych lotów poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej 3 godziny. Rozumie się przez to sytuację, gdy pasażerowie przybędą do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. W takiej sytuacji mogą dochodzić odszkodowania w wysokości określonej powyżej dla pasażerów lotów odwołanych.

Jednak to prawo pasażerów lotów opóźnionych do żądania zapłaty odszkodowania nie jest bezwarunkowe. Nawet 3-godzinne i dłuższe opóźnienie nie będzie rodzić po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć, pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego (tak: TSUE w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r., sygn. akt: C-402/07). Przykładem takich okoliczności mogą być warunki meteorologiczne uniemożliwiające lot, destabilizacja polityczna czy zagrożenie bezpieczeństwa.

Wypłata odszkodowania

Odszkodowanie jest wypłacane w gotówce, elektronicznym przelewem bankowym, przekazem bankowymi lub czekami bankowymi. Odszkodowanie może zostać wypłacone także w bonach podróżnych lub w formie innych usług, ale tylko za pisemną zgodą pasażera.

Co prawda, rozporządzenie określa wysokość odszkodowania w walucie euro, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by zostało ono wypłacone w innej walucie wskazanej przez pasażera, w tym w szczególności w walucie krajowej. Zdaniem TSUE pozbawienie pasażera możliwości żądania zapłaty odszkodowania w walucie krajowej byłoby niezgodne z zasadą równego traktowania (tak: TSUE w wyroku z dnia 3 września 2020 r., sygn. akt: C-356/19). Poszkodowani polscy pasażerowie mogą więc dochodzić zapłaty odszkodowania również w złotówkach.

Inne roszczenia

W przypadku odwołania lotu albo opóźnionego lotu pasażerowie mają prawo wyboru pomiędzy:

1. zwrotem pełnego kosztu biletu po cenie, za jaką został kupiony, za część lub części nie odbytej podróży oraz za część lub części już odbyte, jeżeli lot nie służy już dłużej jakiemukolwiek celowi związanemu z pierwotnym planem podróży pasażera wraz z lotem powrotnym do pierwszego miejsca odlotu, w najwcześniejszym możliwym terminie (jeżeli jest to odpowiednie w danej sytuacji);
2. zmianą planu podróży, na porównywalnych warunkach, do ich miejsca docelowego, w najwcześniejszym możliwym terminie; lub
3. zmianą planu podróży, na porównywalnych warunkach, do ich miejsca docelowego, w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera, w zależności od dostępności wolnych miejsc.

Co istotne, na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 261/2004 pasażerowie otrzymują bezpłatnie posiłki i napoje w ilościach adekwatnych do czasu oczekiwania, zakwaterowanie w hotelu, gdy występuje konieczność pobytu przez jedną albo więcej nocy lub gdy zachodzi konieczność pobytu dłuższego niż planowany przez pasażera, oraz transport pomiędzy lotniskiem a miejscem zakwaterowania (hotelem lub innym).

Pasażerowie mogą również bezpłatnie wykonać dwie rozmowy telefoniczne, wysłać dwa dalekopisy (wiadomości wysyłane za pomocą aparatu telegraficznego), dwie przesyłki faksowe lub e-mailowe.

Procedura dochodzenia odszkodowania

W pierwszej kolejności warto pamiętać, aby zachować wszelkie dokumenty dotyczące rezerwacji danego lotu (biletu). Dobrze jest też udokumentować dokładną godzinę przylotu. Po zaistniałej sytuacji należy skontaktować się z linią lotniczą (przewoźnikiem lotniczym), najlepiej drogą pisemną i złożyć w tym celu reklamację zawierającą wniosek o zapłatę odszkodowania. Na stronie internetowej Europejskiego Centrum Konsumenckiego dostępne są kalkulatory do wyliczenia wysokości przysługującego odszkodowania.

Reklamacja powinna być sporządzona w formie pisemnej, a pasażer powinien zachować potwierdzenie jej złożenia. Na stronach linii lotniczych często znajdują się dedykowane zakładki, które służą do zgłaszania reklamacji online. Warto skorzystać z tej możliwości.

Jeżeli linia lotnicza odmówi uznania reklamacji lub nie odpowie na reklamację w ciągu 30 dni, konsument może między innymi zgłosić się o pomoc do Rzecznika Praw Pasażera lub Europejskiego Centrum Konsumenckiego Polska (jeżeli linia lotnicza jest zarejestrowana w innym kraju UE). Może także wystąpić z pozwem o zapłatę do sądu powszechnego.