Mamy 12 503 opinii naszych Klientów
Możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko została zlikwidowana na skutek wprowadzenia Polskiego Ładu z początkiem 2022 r. Taka opcja istnieje jednak dalej w zakresie rozliczenia za 2021 r., kiedy obowiązywał jeszcze poprzedni stan prawny. W naszym dzisiejszym artykule zastanowimy się, czy osoby sprawujące opiekę naprzemienną w 2021 r. mają możliwość rozliczenia się jako osoby samotnie wychowujące dziecko.
W art. 6 ust. 4 ustawy PIT, który opisuje wskazaną przez nas problematykę, była mowa, że od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:
W kontekście tak przedstawionej definicji pojawia się pytanie, w jaki sposób należy interpretować pojęcie osoby samotnie wychowującej dziecko.
Należy przyjąć, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny.
Przywołany przepis wymienia konkretne osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Możemy zatem określić, że jest to taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby.
WAŻNE!
Z treści regulacji uprawniających do skorzystania z preferencji w postaci rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko nie wynika, aby podatnik musiał być przez cały rok osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu danego roku, a nie trwał przez cały rok.
W prawomocnym wyroku WSA w Gdańsku z dnia 7 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Gd 831/18, sąd wskazał, że brzmienie przepisu nie pozwala na określenie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko wyłącznie do jednego z rodziców.
Proces wychowywania dziecka w przypadku rodziców sprawujących opiekę naprzemienną realizowany jest przez każdego z nich osobno, a więc „samotnie”. Rodzic ten działa bez wsparcie drugiej osoby i samodzielnie dokonuje czynności związanych z wychowaniem i utrzymaniem dziecka, jednocześnie samodzielnie ponosząc przez cześć roku podatkowego koszty utrzymania dziecka, nie korzysta on z prawa do łącznego rozliczenia podatku dochodowego z drugim małżonkiem, co miałoby miejsce w sytuacji dalszego istnienia związku małżeńskiego.
O wspólnym wychowaniu dziecka nie świadczy fakt powierzenia władzy rodzicielskiej wspólnie obojgu małżonkom w ramach opieki naprzemiennej. Pojęcia te nie są tożsame, a pojęcie samotnego wychowania dziecka winno być bowiem rozpatrywane głównie w kontekście samodzielnego pokrywania przez podatnika kosztów związanych w wychowaniem i utrzymaniem dziecka.
Warto także wskazać na treść wyroku NSA z dnia 06.05.2021 r., sygn. akt II FSK 412/19, gdzie sąd stwierdził, że skoro samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która w oznaczonym czasie sama zajmuje się dzieckiem i faktycznie wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, to w sytuacji, gdy oboje rodzice sprawują opiekę nad dzieckiem oddzielnie, w innym miejscu, naprzemiennie, a więc nie wspólnie, to prawo do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania wynikającego z art. 6 ust. 4 ustawy PIT może mieć każdy z rodziców.
Sądownictwo podkreśla zatem, że dla możliwości skorzystania z omawianej preferencji istotny jest status osoby rodzica (tj. jej stan cywilny lub określona sytuacja prawna lub faktyczna) oraz samotne podejmowanie czynności wychowawczych w stosunku do dziecka w ciągu roku podatkowego.
W świetle powyższego, jeżeli dziecko w ramach opieki naprzemiennej spędza połowę czasu u jednego z rodziców i drugą połowę u drugiego rodzica, to i każdy z rodziców ma status cywilny uprawniający do preferencyjnego rozliczenia (np. rodzice są rozwiedzeni), to każdy z rodziców ma prawo do rozliczenia w rocznym zeznaniu za 2021 r. jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
WAŻNE!
Każdy z rodziców, który sprawuje opiekę samodzielnie, tj. bez wsparcia drugiego rodzica, nawet w systemie naprzemiennym, również jest osobą samotnie wychowującą dziecko. W takim przypadku każdy z rodziców ma prawo do rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Jak już wspomnieliśmy na wstępie, możliwość skorzystania z opisanego rozliczenia obowiązuje wyłącznie za 2021 rok, ponieważ z dniem 1 stycznia 2022 r. art. 6 ust. 4 ustawy PIT został zlikwidowany. Zamiast tego wprowadzono w art. 27ea ustawy PIT ulgę dla rodzica samotnie wychowującego dziecko. Przepis ten stanowi, że od podatku podatnik może odliczyć kwotę w wysokości 1500 zł, jeżeli w roku podatkowym jest rodzicem albo opiekunem prawnym, który jest:
Co jednak istotne, zgodnie z art. 27ea ust. 2 ustawy PIT odliczenie przysługuje jednemu z rodziców albo opiekunów prawnych. W przypadku braku porozumienia między podatnikami odliczenie stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu Kodeksu cywilnego. W tym zakresie należy wskazać na treść art. 25 K.c., który stanowi, że miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.
WAŻNE!
W aktualnym stanie prawnym skorzystanie z ulgi dla osoby samotnie wychowującej dziecko w rozliczeniu za 2022 r. przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców.
Mając powyższe na uwadze, wskażmy, że zgodnie z wyrokami sądowymi w przypadku rozliczenia podatkowego za 2021 r. każdy z rodziców może skorzystać z rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko w przypadku sprawowania opieki naprzemiennej.
Rozliczenie Ani i Marka po rozwodzieAnia i Marek są rozwiedzeni i mają wspólną córkę, Julię, która w 2021 roku miała 7 lat. Zdecydowali się na opiekę naprzemienną, dzięki czemu Julia spędza równo czas u każdego z rodziców. W świetle przepisów obowiązujących za 2021 rok, zarówno Ania jak i Marek mogli rozliczyć się jako osoby samotnie wychowujące dziecko. Każde z nich niezależnie pokrywało koszty utrzymania Julii, gdy była ona pod ich opieką, i każde z nich troszczyło się o jej rozwój emocjonalny i edukację. Decydując się na takie rozliczenie, mogli skorzystać z preferencji podatkowych, obliczając podatek od połowy swoich dochodów.
Kasia, samotna matka z synem w wieku szkolnymKasia, będąca samotną matką, wychowuje 10-letniego syna, Tomka. W 2021 roku, mimo że rodzice Tomka sprawują opiekę naprzemienną, Kasia przez większość czasu zajmuje się synem, ponieważ ojciec Tomka mieszka za granicą i uczestniczy w jego życiu głównie przez internet. Kasia, spełniając kryteria osoby samotnie wychowującej dziecko (tj. samodzielnie troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka), rozliczyła się jako osoba samotnie wychowująca, korzystając z ulgi podatkowej i obliczając podatek od połowy dochodów.
Michał i Ewa, rodzice uczącej się córkiMichał i Ewa, mimo że są rozwiedzeni, utrzymują dobry kontakt i wspólnie decydują o sprawach dotyczących wychowania ich 22-letniej córki, Anny, która nadal się uczy. Anna mieszka naprzemiennie u każdego z rodziców, co oznacza, że zarówno Michał jak i Ewa mogą rozliczyć się jako osoby samotnie wychowujące dziecko. Oboje ponoszą równy udział w kosztach związanych z utrzymaniem i edukacją Anny, a każdy z nich samodzielnie troszczy się o jej dobrostan, gdy mieszka pod ich dachem. W rozliczeniu za 2021 rok, zarówno Michał jak i Ewa skorzystali z możliwości rozliczenia jako osoby samotnie wychowujące, co pozwoliło im na korzystniejsze obliczenie podatku.
Opieka naprzemienna nad dzieckiem, realizowana przez rodziców w 2021 roku, otwierała możliwość rozliczania się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, mimo zmian wprowadzonych przez Polski Ład. Sądowe wykładnie oraz regulacje prawne z tego okresu pozwalały każdemu z rodziców, działającym samodzielnie w określonym czasie, na korzystanie z preferencji podatkowych przewidzianych dla osób samotnie wychowujących. Taka interpretacja podkreślała znaczenie faktycznej opieki i wsparcia materialnego dziecka, pozwalając na bardziej elastyczne podejście do definicji samotnego wychowywania w kontekście naprzemiennej opieki rodzicielskiej.
Potrzebujesz pomocy w zrozumieniu, jak naprzemienna opieka nad dzieckiem wpływa na Twoje rozliczenie podatkowe? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnie przygotowanych pism, aby maksymalnie wykorzystać swoje prawa podatkowe. Nasz zespół ekspertów jest gotów zapewnić Ci wsparcie na każdym kroku. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...
>> więcej informacji o autorze
