Przedawnienie kary z Kodeksu karnego skarbowego

• 2024-01-28
• Autor: Marcin Sądej

Kto popełnia czyn zabroniony przez ustawę Kodeks karny skarbowy (K.k.s.), musi liczyć się z koniecznością poniesienia kary przewidzianej w tejże ustawie. Jeżeli natomiast upłynie określony w przepisach termin przedawnienia, to mamy do czynienia z sytuacją, w której dochodzi do zaniechania wszczęcia postępowania w sprawie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego ewentualnie z umorzeniem takiego postępowania. Z tych też powodów warto przyjrzeć się bliżej zagadnieniu przedawnienia kar z K.k.s.

Przedawnienie przestępstwa skarbowego

Na gruncie K.k.s. czyny zabronione dzielą się na przestępstwa skarbowe oraz wykroczenia skarbowe. Na początku przeanalizujemy kwestię przedawnienia przestępstw skarbowych.

Przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności. W tym przypadku konieczne będzie sięgnięcie do treści art. 44 K.k.s. Możemy tam przeczytać, że karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

1. 5 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat;
2. 10 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata.

Konieczne jest również zwrócenie uwagi na kolejne przepisy, bowiem dalsza treść art. 44 K.k.s. wskazuje, że karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.

Bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności. Przepis ten modyfikuje zatem moment rozpoczęcia biegu przedawnienia, wskazując, iż bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności. To oznacza, że w przypadku przestępstw polegających na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej bieg terminu przedawnienia karalności liczy się nie od czasu popełnienia przestępstwa, ale od końca roku, w którym upłynął termin płatności tej należności (tak też SN w wyroku z dnia 11.04.2018 r., II KK 403/17).

Przedawnienie wykroczenia skarbowego

Oprócz przestępstwa skarbowego w K.k.s. przewidziano także wykroczenia skarbowe. Wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

Jeżeli chodzi o kwestię przedawnienia, to zgodnie z art. 51 K.k.s. karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Przepisy dotyczące uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie stosuje się odpowiednio. Jeżeli zatem dany czyn stanowi wykroczenie skarbowe, to przedawnia się zasadniczo z upływem roku od daty jego popełnienia. Jeżeli jednak mamy do czynienia z wykroczeniem polegającym na uszczupleniu lub (narażeniu na uszczuplenie), to wykroczenie przedawnia się dopiero z upływem przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Przedłużenie terminu przedawnienia ustawą COVID

Zgodnie z art. 15zzr(1) ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe.

W związku z tym przepisem pojawiają się jednak wątpliwości, jeżeli chodzi o kwestie przedawnienia czynu polegające na uszczupleniu podatku. Można bowiem postawić tezę, że powyższy przepis nie odnosi się do przypadków określonych w art. 44 § 2 K.k.s., który wiąże termin przedawnienia odpowiedzialności karnej z przedawnieniem zobowiązania podatkowego. Trzeba bowiem wskazać, że przepisy ustawy COVID nie zawiesiły biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Z dniem 31 marca 2020 r. dodany został art. 15zzr ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych określający przepis przewidujący wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów określonych przepisami prawa administracyjnego oraz wstrzymanie biegu przedawnienia karalności czynu oraz wykonania kary. Artykuł ten obowiązywał jednak bardzo krótko, gdyż już z dniem 16 maja 2020 r. został uchylony. Jednak ten przepis odnosił się do prawa administracyjnego a nie do prawa podatkowego. W konsekwencji uważam, że art. 15zzr specustawy nie spowodował wydłużenia okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Co istotne, podobne stanowisko zajęło Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 1 maja 2020 r. (SP5.055.2.2020), w którym czytamy, że: „przepisy prawa podatkowego, w tym zawarte w OP, nie powinny być oceniane przez pryzmat regulacji zawartej w art. 15zzr ust. 1 UCOVID, jako że nie należy ich utożsamiać z szeroko rozumianym prawem administracyjnym”.

Skoro zatem terminy przedawnienia zobowiązania podatkowego nie uległy przedłużeniu, to gdy przedawnia się samo zobowiązanie podatkowe, dochodzi automatycznie do przedawnienia karalności z K.k.s.

Należy zatem wskazać, że przedawnienie kary z K.k.s. również ulega przedawnieniu. W przypadku czynów zabronionych związanych z niezapłaceniem podatku termin przedawnienia jest ściśle powiązany z termin przedawnienia zobowiązania podatkowego.