Przejście na ryczałt a ukryte problemy

• 2024-01-28
• Autor: Marcin Sądej

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jako forma opodatkowania działalności gospodarczej może jawić się jako korzystna opcja z uwagi na niższe stawki podatku. Należy jednocześnie mieć na uwadze konsekwencje, jakie wiążą się z wyborem tej formy opodatkowania, o czym będzie stanowić nasz dzisiejszy artykuł.

Termin na wybór ryczałtu jako formy opodatkowania

W pierwszej kolejności wskażmy, że dla skutecznego zastosowania ryczałtu jako formy opodatkowania konieczne jest właściwe zawiadomienie o wyborze tej formy. W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku sporządzone na piśmie oświadczenie o wyborze opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku przedsiębiorstwa w spadku – według ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego przedsiębiorcy, do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnął w grudniu roku podatkowego.

Oświadczenie o wyborze można również złożyć poprzez CEIDG.

Co istotne ww. termin ma charakter terminu prawa materialnego, a to oznacza, że jego przekroczenie powoduje nieodwracalną utratę prawa do wyboru tej formy w danym roku podatkowym. W zakresie terminów materialnych nie jest możliwe skorzystanie z instytucji przywrócenia terminu, o której mowa w art. 162 Ordynacji podatkowej. Przywróceniu podlega wyłącznie termin prawa procesowego. Zatem jeżeli przedsiębiorca spóźni się choćby jeden dzień ze złożeniem oświadczenia o wyborze tej formy opodatkowania, to nie jest możliwe przywrócenie terminu.

Ryczałt a brak kosztów podatkowych

Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku podatek zryczałtowany, o którym mowa w ust. 1, pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. To oznacza, że wybierając tę formę opodatkowania, przedsiębiorca nie może w rozliczeniu uwzględnić żadnych kosztów podatkowych. W rezultacie, chociaż ryczałt oferuje niższe stawki podatkowe, to należy pamiętać, że dla podatnika, który generuje wysokie koszty podatkowe, nie jest to optymalne rozwiązanie.

Opisane powyżej zasady dotyczą również odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych. W tym zakresie warto zauważyć, że zgodnie z art. 22n ust. 5 ustawy PIT w razie zmiany formy opodatkowania podatnicy, zakładając ewidencję ŚT, uwzględniają w niej odpisy amortyzacyjne przypadające za okres opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowego.

Zwróćmy zatem uwagę, że w okresie, kiedy działalność gospodarcza jest opodatkowana ryczałtem, podatnik ma obowiązek naliczania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, jednakże odpisy te nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Wskazuje na to również art. 15 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku, gdzie możemy przeczytać, że podatnicy są zobligowani prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Wybór ryczałtu dyskwalifikuje możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem

Jak stanowi art. 6 ust. 2 ustawy PIT – małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, pozostający w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:

1) przez cały rok podatkowy albo

2) od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego – w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w trakcie roku podatkowego

– mogą być, z zastrzeżeniem ust. 8, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód; w tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

W kontekście omawianej problematyki kluczowe jest zastrzeżenie wynikające z art. 6 ust. 8 ustawy PIT. W przepisie tym czytamy bowiem, że wspólne rozliczenie małżonków nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby jeden z małżonków stosuje przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń.

Jeśli jeden z małżonków prowadzący działalność gospodarczą jako formę opodatkowania wybrał ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i w danym roku podatkowym uzyskał faktyczny przychód z tego tytułu, to wykluczone jest rozliczenie wspólnie z małżonkiem.

Powyższa zasada dotyczy także przypadku rodzica chcącego się rozliczyć jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Końcowo wskażmy, że w pewnych okolicznościach wykluczona jest możliwość wyboru ryczałtu jako formy opodatkowania. Na taki przypadek wskazuje przykładowo art. 8 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku, w którym możemy przeczytać, że jeżeli podatnik prowadzący działalność samodzielnie lub w formie spółki, który wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, uzyska z tej działalności przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:

1) wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub

2) wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym

– w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i, poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego, opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

W razie utraty warunków do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podatnik jest obowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić właściwe księgi – chyba że jest zwolniony z tego obowiązku – i opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach (art. 22 ust. 1 ww. ustawy).

Możemy wskazać, że w związku z przejściem na ryczałt pojawiają się określone konsekwencje w sferze praw i obowiązków podatkowych. Warto mieć je na uwadze, zanim podatnik podejmie wiążącą decyzję o zmianie formy opodatkowania.