Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji po zakończeniu postępowania podatkowego

• 2024-02-06
• Autor: Marcin Sądej

Merytoryczne zakończenie postępowania podatkowego przejawia się w wydaniu decyzji. Decyzja ostateczna jest następnie podstawą do egzekwowania określonego obowiązku w stosunku do adresata. Czasem jednak możemy spotkać się z pojęciem rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji. W naszym dzisiejszym artykule zastanowimy się, jakie są skutki prawne nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

Kiedy decyzja jest wykonalna?

W pierwszej kolejności trzeba rozważyć, kiedy decyzja podlega wykonaniu. Pojęcie wykonalności decyzji odnosi się do decyzji ostatecznych, a więc tych, w stosunku do których nie przysługuje podatnikowi odwołanie.

Jak możemy przeczytać w art. 128 Ordynacji podatkowej – decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach podatkowych.

W stosunku do decyzji naczelnika urzędu skarbowego przysługuje stronie odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej. Termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni od dnia otrzymania decyzji. W tych okolicznościach decyzja naczelnika US staje się ostateczna i podlega wykonaniu, jeżeli w terminie 14 dni podatnik nie wniesienie odwołania. Jeżeli natomiast podatnik takie odwołanie do wyższej instancji wniesie, to nie możemy mówić o decyzji ostatecznej, co w dalszej kolejności powoduje, że decyzja nie może być wykonana.

Przypadki, gdy organ może nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności

Potwierdzeniem powyższego jest treść art. 239a Ordynacji podatkowej, który wskazuje, że decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu, chyba że decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

W pewnych bowiem okolicznościach organy podatkowe mogą być zainteresowane szybszym wyegzekwowaniem obowiązków wynikających z decyzji podatkowej. Przesłanki nadania nieostatecznej decyzji podatkowej rygoru natychmiastowej wykonalności zostały określone w art. 239b § 1 Ordynacji podatkowej. Decyzji nieostatecznej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy:

1) organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych lub

2) strona nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa zaspokojenia, lub

3) strona dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości, lub

4) okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące.

Analiza powyższych przesłanek prowadzi do wniosku, że przyczyny nadania nieostatecznej decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności związane są z ogólnie rozumianą ochroną interesu fiskalnego państwa.

Co ważne, jak podaje art. 239b § 2 Ordynacji podatkowej, powyższy przepis stosuje się, jeżeli organ podatkowy uprawdopodobni, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane. Organ nie musi zatem udowodnić tej okoliczności, lecz wystarczające jest jedynie uprawdopodobnienie potencjalnej możliwości wystąpienia tego faktu.

Forma nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności

Rygor natychmiastowej wykonalności jest nadawany w drodze postanowienia. Postanowienie to wydaje organ pierwszej instancji, a więc w analizowanej przez nas sprawie będzie to naczelnik urzędu skarbowego. W konsekwencji podatnik może, w ustawowym terminie, złożyć odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej, lecz postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności wydaje naczelnik urzędu skarbowego.

W doktrynie podkreśla się, że postępowanie w sprawie nadania rygoru nie jest odrębnym tokiem procedowania, lecz ma charakter wpadkowy (uzupełniający) w stosunku do głównego postępowania.

Czy od rygoru natychmiastowej wykonalności można się odwołać?

Przepisy Ordynacji podatkowej wprost wskazują, że na postanowienie w sprawie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności służy zażalenie. Jednakże wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania decyzji.

To oznacza, że podatnik, który chce zakwestionować słuszność nadania decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności, może na postanowienie złożyć zażalenie. Obowiązują w tym zakresie ogólne przepisy odnoszące się do zażaleń, co powoduje, że powinno być ono wniesione w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia.

Nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności

Na zakończenie zastanówmy się, jakie są skutki nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności. Otóż skutecznie nadany rygor powoduje, że nieostateczna decyzji podlega wykonaniu i stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, co w dalszej kolejności prowadzi do wszczęcia egzekucji administracyjnej.

Egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków podatkowych, gdy wynikają one z decyzji lub postanowień właściwych organów, chyba że przepis szczególny zastrzega dla tych obowiązków tryb egzekucji sądowej. Organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego.

Jednym z elementów tytułu wykonawczego jest wskazanie podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny. W tym przypadku podstawą wymagalności będzie ustanowiony rygor natychmiastowej wykonalności decyzji.

Podsumowując: podatnicy, wobec których toczy się postępowanie, mogą spotkać się z postanowieniem w sprawie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności. W związku z tym warto zdawać sobie sprawę, jakie konsekwencje wiążą się z tego rodzaju instytucją. Co równie ważne, rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany wyłącznie w określonych przypadkach po uprzednim uprawdopodobnieniu dokonanym przez organ podatkowy. Warto zatem skorzystać z pomocy profesjonalnego doradcy, który w rzetelny sposób zbada, czy organ, nadając rygor, nie nadużył swoich kompetencji.