Skarga do sądu administracyjnego

• 2024-02-12
• Autor: Marcin Sądej

W przypadku istnienia sporu pomiędzy obywatelem a organem państwowym istnieje możliwość odwołania się od wydanego aktu administracyjnego do organu wyższego stopnia. Jeżeli na skutek odwołania utrzymana zostanie w mocy negatywna dla obywatela decyzja, może on skierować sprawę do sądu administracyjnego. Odbywa się to poprzez instytucję skargi do sądu administracyjnego. W artykule postaramy się omówić najważniejsze zagadnienia związane z tym tematem.

Co może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego?

Podstawowym zadaniem sądów administracyjnych jest sprawowanie kontroli nad działalnością administracji publicznej. Owa kontrola obejmuje orzekanie w sprawach skarg składanych na wiele aktów wydawanych przez organy administracji. Ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: ustawa PPSA) wymienia w art. 3 § 2 m.in. objęcie kontrolą:

• decyzji i postanowień;
• pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanych w indywidualnych sprawach;
• aktów prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;
• bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania.

Podkreślenia wymaga, że właściwość rzeczowa wojewódzkich sądów administracyjnych została określana w bardzo szeroki sposób, co oczywiście jest dobrym i pożądanym rozwiązaniem, które zapewnia obywatelom konstytucyjne prawo do sądu.

Termin do wniesienia skargi do sądu administracyjnego

W pierwszej kolejności zastanówmy się, kto może wnieść skargę do sądu administracyjnego. Ustawa PPSA w art. 50 wskazuje, że uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.

Z perspektywy obywatela istotne znaczenia ma użyty zwrot „każdy, kto ma w tym interes prawny”. Taka formuła oznacza, że wystarczającą przesłanką do uzyskania uprawnienia do wniesienia skargi jest pojawienie się interesu prawnego. Oczywiście osoba musi również posiadać zdolność procesową, tj. zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych. W taką zdolność wyposażone są pełnoletnie osoby fizyczne, a w przypadku gdyby interes prawny występował po stronie, która takiej zdolności nie posiada (np. małoletni), skargę wnosi przedstawiciel ustawowy np. rodzic.

Przechodząc jednak do kwestii terminu, w jakim skarga do sądu musi zostać wniesiona, należy wskazać, że zgodnie z art. 53 ustawy PPSA skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu administracyjnego. Natomiast skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu.

Trzeba jednak podkreślić, że możliwość wniesienia skargi jest uzależniona od wystąpienia jednego istotnego warunku. Mianowicie, jak wskazuje treść art. 52 ustawy PPSA, skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub ponaglenie, przewidziany w ustawie.

Powyższe oznacza, że bez wyczerpania dopuszczalnych środków zaskarżenia nie jest możliwe wniesienie skargi do sądu.

Tryb rozpoznawania skargi przez sąd administracyjny

W kwestii trybu rozpoznawania skargi przez sąd musimy podkreślić, że skarga ta jest wnoszona nie bezpośrednio do sądu, lecz za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi.

Przyjęcie w ustawie tego rozwiązania zostało podyktowane założeniem autokontroli ze strony organów administracji publicznej. Organ, który otrzymał skargę, może bowiem z urzędu zmienić treść wydawanego aktu. Jest to słuszne rozwiązanie, biorąc pod uwagę ekonomię procesową.

Warto także dodać, że zgodnie z art. 60 ustawy PPSA skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności.

Braki formalne wniesionej skargi

Sama budowa skargi musi obejmować pewne elementy obowiązkowe. Jak możemy przeczytać w art. 57 ustawy PPSA – skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:

1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

2) oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy;

3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

Jeśli w złożonej skardze występują pewne braki formalne, sąd wzywa skarżącego do ich uzupełnienia pod rygorem odrzucenia skargi. To oznacza, że nie jest konieczne wnoszenie nowej skargi (co w przypadku przekroczenia terminu 30 dni byłoby niemożliwe), lecz jedynie uzupełnienie braków odrębnym pismem.

Przypadki, kiedy sąd administracyjny odrzuca skargę

Nie każda skarga zostanie przez sąd przyjęta. W art. 58 ustawy PPSA wymieniono bowiem katalog przypadków, w których skarga podlega odrzuceniu. Możemy tam przeczytać, że sąd odrzuca skargę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym:

1) jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;

2) wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia;

3) gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;

4) jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;

5) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

5a) jeżeli interes prawny lub uprawnienie wnoszącego skargę na uchwałę lub akt, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, nie zostały naruszone stosownie do wymagań przepisu szczególnego;

6) jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.

Jak widać z przedstawionej analizy, kwestia złożenia skargi do sądu wiąże się ze znajomością przepisów oraz zachowaniem prawidłowego toku działania. Konieczna jest również wiedza na temat budowy samej skargi oraz tego, jakie elementy musi ona zawierać. Z uwagi na wielość przepisów dobrze jest zlecić jej przygotowanie profesjonalnemu doradcy.