Świadczenia dla osób samotnie wychowujących dzieci

• 2024-01-25
• Autor: Joanna Korzeniewska

Chyba większość z nas (jeśli nie każdy) zgodzi się ze stwierdzeniem, że samotne wychowywanie dziecka jest trudne i wymagające, zarówno pod względem emocjonalnym, organizacyjnym, jak i finansowym. Często trudniej jest, potocznie mówiąc, związać koniec z końcem. Dlatego też za słuszne należy uznać, że osoby samotnie wychowujące dzieci otrzymują wsparcie od państwa. W dzisiejszym artykule omówimy formy wsparcia.

Pojęcie rodzica samotnie wychowującego dziecko

Zanim przejdziemy do konkretnych świadczeń, chcemy najpierw skupić się na podstawowej i zasadniczej kwestii, a mianowicie: kim jest osoba samotnie wychowująca dziecko? Jest to podstawowa kwestia, więc powinno się choćby w skrócie o tym wspomnieć. Tak więc osoba samotnie wychowują dziecko to rodzic lub opiekun prawny będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem lub osobą pozostająca w separacji, z tym że musi to być separacja orzeczona wyrokiem sądu, a nie tak zwana separacja faktyczna, czyli sytuacja, gdy rodzice dziecka są małżeństwem, ale mieszkają osobno.

Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka

Pierwsze świadczenie, o jakim chcemy wspomnieć, to dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka. Jego wysokość jest ściśle określona i wynosi zawsze 193 zł na jedno dziecko, ale nie więcej niż 386 zł na wszystkie dzieci (nawet jeśli jest ich kilkoro). Jeśli zaś dziecko ma orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wówczas świadczenie to wzrasta o 80 zł na dziecko, z tym że znów jest tu maksymalny limit, czyli łącznie można otrzymać 160 zł więcej, niezależnie od liczby niepełnosprawnych dzieci w rodzinie.

Komu przysługuje ten dodatek? Mogą go otrzymać następujące osoby:

• matka lub ojciec dziecka,
• opiekun faktyczny dziecka,
• opiekun prawny dziecka, który je wychowuje,
• pełnoletni do ukończenia 24 roku życia, który dalej się uczy lub też obydwoje rodzice nie żyją.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że nie jest to świadczenie samodzielne i samoistne, gdyż można je otrzymać jedynie z zasiłkiem rodzinnym. W związku z tym przejdziemy zaraz do przedstawienia kwestii zasiłku rodzinnego.

Komu przysługuje zasiłek rodzinny? – Mogą się o niego ubiegać następujące osoby:

• rodzice i opiekunowie prawni dziecka,
• opiekunowie faktyczni,
• pełnoletnie dziecko uczące się.

W jakich przypadkach nie przysługuje zasiłek rodzinny?

• dziecko lub osoba ucząca się jest w związku małżeńskim,
• dziecko zostało umieszczone w pieczy lub rodzinie zastępczej,
• gdy osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone prawo do alimentów na rzecz dziecka, chyba że rodzic lub rodzice dziecka nie żyją, ojciec dziecka jest nieznany, powództwo o ustalenie alimentów zostało oddalone, sąd zobowiązał tylko jednego rodzica do ponoszenia kosztów utrzymania i nie zobowiązał do tego drugiego, bądź też dziecko jest pod opieką naprzemienną.

Aby móc otrzymać zasiłek rodzinny, trzeba spełniać określone warunki, a mianowicie chodzi o kryterium dochodowe. Dochód nie może przekraczać kwoty 674 zł na osobę w rodzinie, a jeśli w rodzinie jest niepełnosprawne dziecko, wówczas maksymalny dochód może wynosić 764 zł.

Zasiłek rodzinny dla osoby samotnie wychowującej dziecko

Chociaż nie jest to świadczenie typowe jedynie dla osób samotnie wychowujących dzieci, oczywiście oni również mogą się o niego ubiegać. W pewnych warunkach mają oni ułatwioną sytuację, gdyż dochód przeliczany jest na każdego członka rodziny, a w przypadku samotnych rodziców jest tylko jeden dochód do dyspozycji, a więc w przeliczeniu może to okazać się korzystniejsze niż w przypadku pełnej rodziny, oczywiście pod warunkiem, że obydwoje rodzice by pracowali.

Wysokość zasiłku rodzinnego jest zróżnicowana w zależności od wieku dziecka i wynosi:

• 95 zł na dziecko do lat 5,
• 124 zł na dziecko od 5 do 18 lat,
• 135 zł na dziecko od 18 do 24 lat.

Zasiłek rodzinny to świadczenie, które pozwala na ubieganie się o szereg dodatkowych świadczeń i dodatków, takich jak:

• z tytułu urodzenia dziecka – jednorazowo 1000 zł,
• z tytułu opieki nad dzieckiem  w okresie urlopu wychowawczego,
• z tytułu samotnego wychowywania dziecka,
• z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej,
• z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego,
• z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego,
• z tytułu podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania.

Środki z Funduszu Alimentacyjnego

Co do zasady, obydwoje rodzice są obciążeni obowiązkiem utrzymania dziecka. Jeśli żyją w rozłączeniu i dziecko mieszka z jednym z nich, drugi rodzic zazwyczaj zostaje zobowiązany do płacenia alimentów. Niestety, czasem zdarzają się sytuacje, kiedy zobowiązany rodzic alimentów nie płaci, a również ich egzekucja okazuje się nieskuteczna. Co w takiej sytuacji może zrobić rodzic, który de facto samodzielnie utrzymuje dziecko?

Fundusz Alimentacyjny wydaje się być wówczas dobrym i sprawiedliwym rozwiązaniem, gdyż stanowi pomoc dla tych, którzy nie mogą uzyskać alimentów od drugiego rodzica. Aby ubiegać się o świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego, należy najpierw dysponować wyrokiem lub ugodą zatwierdzoną przez sąd orzekającą o obowiązku alimentacyjnym. Należy również wykazać, że egzekucja okazała się bezskuteczna, a więc powinno się także przedstawić postanowienie komornika o umorzeniu egzekucji z powodu jej nieskuteczności.

Dodatkowym warunkiem jest również kryterium dochodowe, gdyż dochód w przeliczeniu na członka rodziny nie może przekraczać 900 zł miesięcznie i obowiązuje tu zasada „złotówka za złotówkę” w przypadku przekroczenia tego limitu. Wysokość świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego wynosi tyle, ile wysokość bieżących alimentów, przy czym nie może przekroczyć 500 zł miesięcznie.

Świadczenie przyznawane jest na wniosek wierzyciela składany do właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem

Ciekawym rozwiązaniem i dla wielu osób potrzebnym jest możliwość zwrotu kosztów opieki nad dzieckiem do lat 6 (a w przypadku dziecka niepełnosprawnego – do lat 7), bądź też osobą zależną, która wymaga stałej opieki. Podobnie jak przy innych świadczeniach i w tym przypadku należy spełnić określone warunki. Przysługuje ono więc osobie bezrobotnej zarejestrowanej w Powiatowym Urzędzie Pracy, która podejmie pracę zarobkową lub zostanie skierowana na staż lub szkolenie, a wysokość wynagrodzenia nie przekroczy wynagrodzenia minimalnego.

W przypadku podjęcia zatrudnienia okres dofinansowania wynosić będzie maksymalnie 6 miesięcy, a w przypadku stażu, przygotowania zawodowego lub szkolenia – przez cały okres ich trwania. Wnioski są rozpatrywane przez Powiatowy Urząd Pracy po złożeniu przez osobę bezrobotną z odpowiednimi załącznikami.

Osoby samotnie wychowujące dzieci są niewątpliwie w trudniejszej sytuacji niż tak zwane pełne rodziny. Dlatego słusznie należy im się pomoc, szczególnie jeśli ich sytuacja majątkowa nie należy do najlepszych. Oczywiście nie można powiedzieć, że te wszystkie rozwiązania są dobrze przemyślane i zorganizowane, i że nie można by tego zrobić lepiej, jednakże przewidziano dla nich również pewne formy wsparcia i pomocy.