Toczące się wobec dłużnika postępowanie egzekucyjne jest zawsze zjawiskiem uciążliwym. Warto zatem wiedzieć, że w przypadku zaistnienia pewnych zdarzeń dochodzi do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Skutkiem umorzenia jest uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych oraz brak dalszego postępowania w sprawie. Warto zatem przeanalizować, kiedy dochodzi do umorzenia postępowania egzekucyjnego.
Aby doszło do umorzenia postępowania egzekucyjnego, musi zaistnieć przynajmniej jedna z przesłanek ustawowych. Zgodnie z art. 59 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – postępowanie egzekucyjne umarza się:
1) jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania;
2) jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał;
3) jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa;
4) gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;
5) jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny;
6) w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego;
7) jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu;
8) jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania;
9) na żądanie wierzyciela;
10) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.
W przypadku zaistnienia powyższych przesłanek następuje obowiązkowe umorzenie postępowania egzekucyjnego, które odbywa się zarówno na wniosek dłużnika lub wierzyciela czy też z urzędu.
Ponadto mamy również art. 59 § 2 ustawy, który podaje, że postępowanie egzekucyjne może być umorzone w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne. W ramach tego przepisu mowa jest jedynie o możliwości umorzenia postępowania, co oznacza, że przesłanka ta ma charakter fakultatywny, a nie obligatoryjny.
WAŻNE!
Umorzenie postępowania egzekucyjnego ma miejsce wyłącznie z powodu okoliczności wskazanych w ustawie. Umorzenie postępowania egzekucyjnego odbywa się zarówno z urzędu, jak i na wniosek.
Zakładając, że pojawi się jedna z przesłanek ustawowych i dojdzie do umorzenia postępowania egzekucyjnego, warto w dalszej kolejności rozważyć, jakie są skutki prawne takiego zdarzenia.
Jak możemy przeczytać w art. 60 ustawy – umorzenie postępowania egzekucyjnego z przyczyny, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 1-8 i 10, powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Pozostają jednak w mocy prawa osób trzecich nabyte na skutek tych czynności.
W powyższych przypadkach dochodzi do automatycznego uchylenia czynności egzekucyjnych. Wyjątkiem jest jedynie przypadek umorzenia określony w art. 59 § 1 pkt 9 ustawy, tj. umorzenie na wniosek wierzyciela. W tym jednak przypadku organ egzekucyjny wydaje w razie potrzeby postanowienie dotyczące uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych wskutek umorzenia postępowania egzekucyjnego. Na postanowienie organu egzekucyjnego w sprawie uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych lub odmowy uchylenia tych czynności służy zażalenie.
W konsekwencji umorzenie postępowania powoduje uchylenie czynności podjętych wobec dłużnika, przy czym przepis określa, że pozostają w mocy prawa osób trzecich nabyte na skutek takich czynności. To sformułowanie odnosi się przykładowo do sytuacji, w której osoba trzecia nabyła własność rzeczy w drodze sprzedaży egzekucyjnej. Nawet w przypadku późniejszego umorzenia postępowania egzekucyjnego osoba trzecia nie traci nabytego prawa własności.
WAŻNE!
Podstawowym skutkiem umorzenia postępowania egzekucyjnego jest uchylenie czynności egzekucyjnych podjętych wobec dłużnika. Jednakże, co istotne, pozostają w mocy prawa nabyte na skutek tych czynności przez osoby trzecie.
Możliwość ponownego wszczęcia egzekucji po jej umorzeniu przewidziana została w art. 61 ustawy. Zgodnie z tym przepisem w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego z przyczyny określonej w art. 59 § 2 (stwierdzenie, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne) wszczęcie ponownej egzekucji może nastąpić wówczas, gdy zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych.
Jak zatem widać, przepisy nie dopuszczają możliwości ponownego wszczęcia postępowania egzekucyjnego w sytuacji, gdy zaistnieją obligatoryjne przesłanki umorzenia określone w art. 59 § 1 ustawy.
Umorzenie postępowania egzekucyjnego lub też odmowa dokonania takiego umorzenia następuje w formie postanowienia. Postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego organ wydaje na żądanie zobowiązanego lub wierzyciela albo z urzędu.
Strona niezadowolona z rozstrzygnięcia ma prawo do złożenia zażalenia. Zażalenie przysługuje zatem zarówno wierzycielowi, jak i dłużnikowi. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia do organu odwoławczego, lecz za pośrednictwem organu egzekucyjnego.
Jeżeli natomiast strona jest niezadowolona ze sposobu rozpatrzenia zażalenia, przysługuje jej prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego w terminie 30 dni.
WAŻNE!
Umorzenie postępowania egzekucyjnego ma postać postanowienia, na które służy zażalenie, a w dalszej kolejności skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Częstym przypadkiem jest śmierć dłużnika w toku postępowania egzekucyjnego. Pojawienie się takiej okoliczności powoduje umorzenie postępowania egzekucyjnego jedynie w przypadku, gdy egzekwowany obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego (art. 59 § 1 pkt 6 ustawy).
Natomiast śmierć dłużnika, którego obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego, stanowi jedynie podstawę do zawieszenia postępowania egzekucyjnego na mocy art. 56 § 1 pkt 2 ustawy.
Takie zawieszone postępowanie egzekucyjne zostaje wznowione, gdy organ egzekucyjny ustali spadkobierców zmarłego zobowiązanego, na których przeszedł egzekwowany obowiązek, lub osób, na których rzecz zostały uczynione zapisy windykacyjne.
WAŻNE!
Warto zapamiętać, że nie w każdym przypadku śmierć dłużnika spowoduje umorzenie postępowania egzekucyjnego. Najczęściej będzie to skutkowało zawieszeniem postępowania, które następnie zostanie wznowione po ustaleniu spadkobierców i zapisobierców.
Przechodząc do podsumowania, możemy wskazać, że ustawa przewiduje bardzo obszerny katalog przypadków, gdy postępowanie egzekucyjne, z urzędu lub na wniosek, podlega umorzeniu. Odbywa się to w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.
Umorzenie postępowania powoduje uchylenie czynności egzekucyjnych z wyjątkiem skutków prawnych tych czynności odnoszących się do osób trzecich.
W toku trwającego postępowania egzekucyjnego dobrym rozwiązaniem jest zatem zaznajomienie się z przesłankami umorzenia, które w porę mogą ustrzec dłużnika przed negatywnymi konsekwencjami w odniesieniu do jego majątku. Warto więc uprzednio zasięgnąć w takiej sprawie porady specjalisty.
Przypadek pomyłki w adresie dłużnika: Pani Kowalska, zamieszkała w Krakowie, została niespodziewanie poinformowana o wszczęciu postępowania egzekucyjnego wobec jej rzekomego długu za nieopłacone rachunki komunalne. Okazało się, że organ egzekucyjny popełnił błąd, myląc ją z inną osobą o tym samym nazwisku mieszkającą w Warszawie. Po udowodnieniu pomyłki, postępowanie egzekucyjne wobec Pani Kowalskiej zostało umorzone z powodu błędu co do osoby zobowiązanej.
Śmierć dłużnika a umorzenie postępowania: Pan Nowak, który był zobowiązany do zapłaty alimentów na rzecz swoich dzieci, nagle zmarł. Jego zobowiązanie alimentacyjne miało charakter ściśle osobisty. W związku z tym, po śmierci Pana Nowaka, postępowanie egzekucyjne zostało umorzone, gdyż egzekwowany obowiązek był ściśle związany z osobą zmarłego.
Pełne uregulowanie długu przed wszczęciem egzekucji: Firma "XYZ" otrzymała nakaz zapłaty zaległych podatków. Zarząd firmy, niezwłocznie po otrzymaniu nakazu, uregulował całą kwotę zobowiązania. W wyniku tego działania, jeszcze przed formalnym wszczęciem postępowania egzekucyjnego, organ egzekucyjny umorzył postępowanie, gdyż obowiązek został wykonany przed jego rozpoczęciem.
Podsumowując, umorzenie postępowania egzekucyjnego stanowi istotny element prawa egzekucyjnego, umożliwiając zakończenie postępowania w określonych, ustawowo przewidzianych sytuacjach. Znajomość przesłanek umożliwiających umorzenie jest kluczowa zarówno dla dłużników, jak i wierzycieli, gdyż pozwala na odpowiednie reagowanie w przypadku zaistnienia odpowiednich okoliczności. Istotne jest, że umorzenie może nastąpić zarówno z urzędu, jak i na wniosek stron, co stanowi ważny element ochrony prawnej w postępowaniu egzekucyjnym.
Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej lub pomocy w przygotowaniu pism związanych z postępowaniem egzekucyjnym? Skontaktuj się z nami, oferujemy kompleksowe konsultacje online. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - Dz.U. 1966 nr 24 poz. 151
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami...
>> więcej informacji o autorze