Ważność umowy zawartej przez telefon

• 2024-01-05
• Autor: Michał Berliński

Z rynkowych statystyk wynika, iż coraz częstszym sposobem zawierania umów jest ich zawieranie poza siedzibą przedsiębiorstwa. Takich umów jest już około 50% ze wszystkich zawieranych na Polskim rynku. Najczęściej zawierane są one za pośrednictwem Internetu lub właśnie telefonu. Wszystkie te sytuacje związane są z wielkim rozwojem branży ecommerce, czyli tzw. handlu elektronicznego. O tym, czy umowa zawarta na odległość jest ważna, decyduje zarówno sama treść rozmowy telefonicznej, późniejsze zachowanie jednej, jak i drugiej strony umowy, a także fakt, czy umowa zawarta została pomiędzy przedsiębiorcą i konsumentem, czy też pomiędzy przedsiębiorcami.

Zawarcie umowy przez telefon z konsultantem

Umowa, o której mowa, jest jedną z umów zawieranych na odległość. Polega ona przede wszystkim na braku obecności stron przy jej zawarciu, z wykorzystaniem do tego celu aparatu telefonicznego i omówieniu podczas rozmowy wszystkich istotnych jej warunków, ustaleniu szczegółów, takich jak okres jej obowiązywania, wartość itp. Wobec tego należy wskazać, że zgodnie z polskim prawem istnieje możliwość, aby niektóre umowy zawrzeć za pośrednictwem telefonu, tj. właśnie często z konsultantem.

Podstawę prawną dla tego rodzaju umów i w zasadzie parasol bezpieczeństwa chroniący prawa zwykłych konsumentów daje nam ustawa o prawach konsumenta. Wprost z ustawy wynika obowiązek przedstawienia przez dzwoniącego do nas konsultanta celu rozmowy, którym w tej sytuacji będzie zaoferowanie nam zawarcia konkretnej umowy. Konsultant musi również podać dane, które w pełni dają możliwość zidentyfikowania osoby lub firmy, w imieniu której się z nami kontaktuje.

Odstąpienie od umowy zawartej przez telefon

Polskie prawo po raz kolejny chroni konsumenta, również w przypadku ewentualnego odstąpienia od umowy zawartej na odległość, w tym umowy zawartej przez telefon. Jednym z obowiązków przedsiębiorcy w relacji przedsiębiorca – konsument jest przesłanie konsumentowi formularza o odstąpieniu od umowy. Przepisy nie precyzują, kiedy taki formularz ma zostać przesłany, lecz opóźnienia w tym zakresie działają na niekorzyść przedsiębiorcy. Przedsiębiorca jest zobligowany do przesłania w załącznikach do umowy formularza o odstąpieniu od umowy. Jeśli takowy formularz zostanie przesłany, mamy prawo do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od daty jej zawarcia. W sytuacji gdy przedsiębiorca zaniedba swojego obowiązku i formularz nie zostanie Nam dostarczony – czas na odstąpienie bez żadnych konsekwencji wynosić będzie – 12 miesięcy.

Czy umowa zawarta przez telefon jest ważna?

Umowa, która została zawarta przez telefon, jak najbardziej może być ważna. Aby tak się jednak stało, należy spełnić określone warunki, wynikające wprost z przepisów ustawy o prawach konsumenta. Zatem to, czy umowa jest ważna, zależy od tego, jak w trakcie jej zawierania, a także już po jej zawarciu, zachowywał się przedsiębiorca, czy spełnił wszystkie wymogi, które narzuca na niego prawo. Kwestia ta jest dosyć problematyczna i bywa kwestionowana przez konsumentów. Bardzo często oceny skuteczności zawartej w ten sposób umowy dokonuje sąd na podstawie dowodów przedstawionych przez obie strony, z tym, że to na przedsiębiorcy ciąży większość obowiązków.

Czy umowa telefoniczna jest wiążąca?

Umowa na odległość, która została zawarta za pośrednictwem telefonu, a w trakcie jej zawierania wypełniono wszystkie przesłanki wynikające z ustaw – jest umową wiążącą. Oznacza to, że w przypadku braku wywiązywania się z niej przez jedną ze stron, np. konsumenta z obowiązku zapłaty za świadczone usługi, druga strona – w tym przypadku przedsiębiorca, może wyciągać z takiego zachowania przewidziane prawem skutki, takie jak wypowiedzenie umowy, skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego, a następnie egzekucyjnego. To samo dotyczy konsumenta, który w przypadku złej jakości świadczonych usług bądź niedostarczenia towaru pomimo zapłaty również może dochodzić ochrony prawnej przed sądem.

Jakie warunki należy spełnić, aby umowa zawarta przez telefon była ważna?

Jednym z głównych warunków dla skuteczności umowy zawartej na odległość jest potwierdzenie jej treści, zawierające jej istotne elementy na trwałym nośniku. Czym jest zatem trwały nośnik? Ustawa wskazuje, że jest to materiał lub narzędzie, które umożliwia konsumentowi lub przedsiębiorcy przechowywanie informacji, które kierowane były do niego przed drugą stronę umowy w takim sposób, że w przyszłości będzie można z nich skorzystać, a żadna ze stron nie będzie miała prawa ingerowania w ich treść. Wobec tego należy wskazać, że chodzi tu głównie o to, abyśmy za jakiś czas, mogli zapoznać się z treścią takiej umowy w dokładnie takim stanie, jaki został przez nas uprzednio zaakceptowany. Trwałym nośnikiem będzie więc pismo – podpisana umowa, która przyjdzie na nasz adres, wydruk umowy z podpisem elektronicznym, dosłana później płyta, plik dający się odtworzyć, a także chociażby SMS, a przede wszystkim i to funkcjonuje najczęściej – mail.

Warto w tym miejscu pamiętać, że przedsiębiorca musi również przesłać do konsumenta potwierdzenie zawarcia umowy na odległość. Czynność ta powinna odbyć się w rozsądnym czasie, w zasadzie niezwłocznie po jej zawarciu. Ograniczenie to ma chronić konsumenta, który po kontakcie z konsultantem, nie mając żadnego kontaktu do niego, będzie oczekiwać na przesłanie umowy przez kilka dni, a nawet tygodni. W przypadku zawarcia umowy na ubezpieczenie pojazdu (popularnego OC) taka sytuacja, nie dająca nam pewności, że udało się skutecznie wykupić ubezpieczenie pojazdu, powodowałaby stan niepewności. Zrozumiałe wtedy wydawałoby się poszukiwanie innej polisy u konkurencji, celem uniknięcia odpowiedzialności ze strony Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego za brak ważnej polisy OC.

Umowa zawarta przez telefon między przedsiębiorcami

Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku zawarcia umowy pomiędzy przedsiębiorcami, czyli osobami, które prowadzą działalność gospodarczą, a umowa zawarta została w związku z tą działalnością. W takim wariancie istnieje domniemanie ważności umowy zawartej w ten sposób, co często wykorzystują różne instytucje. Wobec tego należy sięgnąć do przepisów Kodeksu cywilnego. Trzeba bowiem pamiętać, że oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. Z uwagi na istniejące domniemanie często zdarza się, że oferent wcale nie podaje istotnych zagadnień umowy, którą nam przedstawia, a jedynie oczekuje na wyrażenie naszej woli w jakikolwiek sposób. Przedsiębiorcy działający w ten sposób wykorzystują przepisy Kodeksu cywilnego, które wskazują, że wola osoby, która dokonuje czynności prawnej, może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, np. oczekują odpowiedzi, iż wyrażamy zgodę na reklamę, traktując to jako zgodę na zawarcie umowy w zakresie reklamy naszego przedsiębiorstwa. W tym miejscu należy pamiętać również o tym, że jeżeli strony łączą stałe stosunki gospodarcze, to możliwe jest zawarcie umowy nawet poprzez zgodę milczącą lub też brak wyraźnego sprzeciwu. Jeśli oferent nie przedstawił żadnych warunków dla skuteczności umowy, można uznać ją za zawartą w przypadku braku sprzeciwu przedsiębiorcy. Co więcej, należy pamiętać, że w takiej relacji nie trzeba później przesyłać drugiej stronie żadnych istotnych warunków umowy na trwałym nośniku.

Kiedy zawarcie umowy przez telefon jest skuteczne?

W relacji przedsiębiorca – konsument obowiązkiem przedsiębiorcy jest poinformowanie na samym wstępie o celu rozmowy, przedstawienie swoich danych pozwalających na prawidłową identyfikację oraz istotnych warunków umowy, jej kosztów oraz sposobów i terminu zapłaty. Wszystkie te informacje należy podawać językiem prostym i zrozumiałym, w sposób pozwalający na zapoznanie się z nimi. Następnie już po akceptacji umowy koniecznie przedsiębiorca musi potwierdzić treść umowy, przesyłając je na trwałym nośniku.

W relacji pomiędzy przedsiębiorcami żaden z wyżej wymienionych wymogów nie obowiązuje. W rozmowie telefonicznej należy ustalić istotne postanowienia umowy co do jej treści oraz wynagrodzenia, jednakże z góry zakłada się, iż umowa taka została zawarta. Dopiero na dalszym etapie przedsiębiorca pokrzywdzony może bronić swojego stanowiska i dążyć do uznania takiej umowy za niezawartą i nie wywołującą skutków prawnych, powołując się na wady oświadczenia woli, w tym np. błąd.

Zawieranie umów na odległość w tym za pośrednictwem telefonu jest coraz częstsze. Z uwagi jednak na działanie pod wpływem impulsu w różnych okolicznościach i miejscach czasem przystajemy na warunki, których w normalnej sytuacji byśmy nie zaakceptowali. Dlatego też należy pamiętać o tym, aby w takich przypadkach reagować szybko, a także profesjonalnie. Z uwagi na szereg wymogów prawnych koniecznych dla ważności i skuteczności tego rodzaju umów należy wskazać, że zagadnienie to jest skomplikowane i mocno rozbudowane. Szczególnie jeśli jesteśmy przedsiębiorcami powinniśmy niezwykle ostrożnie podchodzić do wszystkich ofert handlowych, a jeśli już zawarliśmy niefortunną umowę, warto zwrócić się o pomoc do prawnika.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93