Ustanowienie jednego ze spadkobierców pełnomocnikiem do załatwienia sprawy spadkowej

• 2024-11-10
• Autor: Adam Dąbrowski

Mamy do podziału kłopotliwy majątek wspólny po zmarłych krewnych. Jest to stary samochód, którego nikt nie używa, ale trzeba płacić za niego ubezpieczenie. Chcemy go zezłomować lub sprzedać, ale oczywiście konieczna jest sprawa spadkowa. Rodzina mieszka w różnych częściach kraju i za granicą. Czy możliwe jest upoważnienie pełnomocnika, jednego spadkobiercy przez pozostałych do zajęcia się tą sprawą?

Nieobecność spadkobierców na postepowaniu

Brak obecności wszystkich spadkobierców przy prowadzeniu postępowania spadkowego nie ma wpływu na przeprowadzenie go w sądzie. Nie ma przy takim postępowaniu konieczności obecności spadkobierców. Postępowanie o dział spadku i podział majątku wspólnego odbywa się w ramach postępowania nieprocesowego. Zgodnie z art. 513 Kodeksu postępowania cywilnego niestawiennictwo uczestników nie tamuje rozpoznania sprawy. Istnieje możliwość, że sąd wyda postanowienie w sprawie podziału nawet bez obecności osób przebywających poza granicami Polski czy innych mieszkających w Polsce.

Ustanowienie pełnomocnika przez spadkobierców

Zgodnie z art. 86 Kodeksu postępowania cywilnego strony mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Każdy ze spadkobierców może ustanowić pełnomocnika i może dla każdego z nich być ta sama osoba, gdyż zgodnie z art. 87 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Zatem każdy ze spadkobierców może działać przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo może być albo procesowe bądź ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw albo do niektórych tylko czynności procesowych.

Pełnomocnictwo procesowe

Zgodnie z art. 91 Kodeksu postępowania cywilnego „pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:

1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;

2) wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;

3) udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;

4) zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;

5) odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej”.

Pełnomocnictwo procesowe nie wymaga formy notarialnej lub poświadczonej urzędowo. Może zostać ono udzielone w formie zwykłej pisemnej lub być złożone ustnie do protokołu.

Jeżeli nie było przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, to można połączyć postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku z postępowaniem działowym i wówczas pełnomocnictwo procesowe powinno być udzielone do postępowania o stwierdzenie nabycia spadku i do postępowania działowego. Takie pełnomocnictwo napisane ręcznie lub komputerowo i podpisane przez mocodawcę będzie wystarczające do reprezentowania go przed sądem. W przypadku osób przebywających poza terenem Polski warto, by pełnomocnictwo było uwierzytelnione. Sąd czasami może tego wymagać, ale nie zawsze tak musi być. W tym celu należy udać się do konsula RP lub notariusza zagranicą w celu poświadczenia podpisu na pełnomocnictwie. Uważam jednak, że prawdopodobieństwo tego, że sąd zażąda urzędowego poświadczenia podpisu pod pełnomocnictwem, jest niewielkie.

Wezwanie spadkobierców przez sąd

Może się zdarzyć, że mimo ustanowienia pełnomocnika, podpisania przez spadkobierców wniosku o przeprowadzenie postępowania działowego i zgodnego projektu podziału majątku sąd wezwie spadkobierców do osobistego stawiennictwa na rozprawie np. w celu odebrania zapewnienia spadkowego.

Jeżeli sąd wezwie spadkobierców do osobistego stawiennictwa na rozprawie, a oni nie będą mogli się stawić w sądzie na tę rozprawę, to będą on mogli wystąpić do sądu o przesłuchanie przez polskiego konsula jednocześnie wyjaśniając powody, dla których nie będą mogli stawić się w sądzie na jego wezwanie co jest zgodne z art. 1134 Kodeksu postępowania cywilnego, który wskazuje, że sądy mogą występować do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego o przeprowadzenie dowodu lub o doręczenie pisma, jeżeli osoba mająca być przesłuchana lub odbiorca pisma jest obywatelem polskim przebywającym za granicą.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296