Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku

• 2024-01-05
• Autor: Joanna Korzeniewska

Dziedziczenie potrafi być bardzo korzystne, jednakże wiąże się z tym wiele formalności, których trzeba dopełnić. Sprawa dotycząca przyjęcia lub odrzucenia spadku może zostać rozstrzygnięta w sądzie lub też załatwiona u notariusza. Złożenie oświadczenia spadkowego u notariusza jest szybkie, jednak nie zawsze możliwe. Można z tego skorzystać jedynie wówczas, gdy wszyscy spadkobiercy stawią się u notariusza i złożą oświadczenia w tej sprawie. W artykule przedstawiamy etapy poprzedzające stwierdzenia nabycia spadku przed sądem.

Kto może złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może być złożony przez każdego, kto ma w tym interes prawny. W kręgu tym oczywiście jako pierwszych należy wskazać spadkobierców i to, że mają interes prawny w stwierdzeniu nabyciu spadku po spadkodawcy, nie ulega wątpliwości. Dlatego też nie muszą oni wcale wykazywać swojego interesu prawnego. Powinni jednak wskazać, kim są dla spadkodawcy, aby uprawdopodobnić, iż są osobami właściwymi do złożenia wniosku w sądzie. Może się jednak zdarzyć sytuacja, w której wnioskodawcą będzie ktoś inny niż spadkobierca. Jest to jak najbardziej dopuszczalne. Taka osoba powinna jednak wykazać interes prawny, jaki posiada w tym, żeby zostało wydane postanowienie o nabyciu spadku. Może to być np. wierzyciel, który posiadał roszczenie wobec spadkodawcy i chciałby teraz wszcząć postępowanie o zapłatę przeciwko spadkobiercy. Jest to najczęstsza sytuacja i wówczas łatwo jest wykazać taki interes prawny. Równie dobrze mogą to jednak być inne sytuacje, np. w niektórych przypadkach, kiedy toczy się postępowanie w sprawie pozwolenia na budowę i właściciel sąsiedniej nieruchomości umiera, a występuje jako strona w sprawie. Katalog takich przypadków nie jest zamknięty, gdyż może dojść do różnych sytuacji, kiedy to osoba spoza kręgu spadkobierców będzie miała interes w rozstrzygnięciu postępowania spadkowego. Dlatego też nie określono ściśle, w jakich sytuacjach i kto dokładnie może złożyć taki wniosek.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – treść

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku złożony w sądzie powinien zawierać określone elementy. Należy w nim wskazać wiele istotnych spraw, aby wykazać, jaka jest sytuacja spadkodawcy, zwłaszcza rodzinna. Trzeba więc wykazać:

• stosunek pokrewieństwa pomiędzy spadkodawcą i wnioskodawcą, jeśli są rodziną;
• sytuację rodzinną spadkodawcy, tj. czy w chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim, czy miał dzieci, jakich miał członków najbliższej rodziny – chodzi oczywiście o to, aby wskazać krąg spadkobierców ustawowych, a nie o opisanie wszystkich członków rodziny spadkodawcy;
• bardzo istotne jest, aby wskazać, jaki udział w spadku posiada wnioskodawca. Udział ten określa się za pomocą ułamka zwykłego, np. ½, ¼ itp. Jeśli są pozostali spadkobiercy, należy opisać również wielkość ich udziałów w spadku;
• trzeba również opisać, czy według wiedzy wnioskodawcy spadkodawca pozostawił testament, czy też nie. Jeśli wnioskodawca nie wie nic o żadnym testamencie, wskazuje, iż nie ma wiedzy o tym, aby testament został sporządzony. Jeśli zaś był testament, należy go dołączyć i wnieść o otwarcie testamentu;
• należy wskazać uczestników postępowania, są nimi pozostali spadkobiercy.

Wraz z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku należy również dostarczyć dokumenty, takie jak: odpis aktu zgonu, odpis aktu urodzenia, w przypadku kobiet zamężnych, które zmieniały nazwisko, również odpis skrócony aktu małżeństwa. Możliwe również, iż okaże się, że trzeba przedłożyć i inne dokumenty, ale tutaj należy to oceniać pod kątem każdego indywidualnego przypadku.

Tak więc wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien zostać starannie przygotowany, aby spełniał wszystkie wymogi i dał sądowi podstawę ku temu, aby wydać postanowienie zgodne ze stanem rzeczywistym i by potem nie okazało się, że nie zostali w nim uwzględnieni jacyś spadkobiercy, którzy też mają swój udział w spadku.

Odpowiedź na wniosek o stwierdzenie nabycia spadku

Zdarza się, że sąd zobowiązuje innych uczestników postępowania do złożenia odpowiedzi. Nie ma jednakże również przeszkód ku temu, aby nawet w sytuacji, gdy sąd nie zobowiąże do złożenia odpowiedzi na wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, złożyć pismo, w którym zostanie przedstawione stanowisko w tej sprawie. Należy w nim przedstawić, czy uczestnik zgadza się ze stanowiskiem wnioskodawcy w zakresie np. udziałów w spadku, stanu rodzinnego. Jeśli uczestnik ma wiedzę na temat sporządzonego testamentu, powinien również przedstawić informacje, które go dotyczą. Nie ma żadnej formy, w jakiej powinien on zostać złożony, może być również sporządzony ręcznie. Ważne, aby zawrzeć w nim swoje dane, sygnaturę sprawy, a także stanowisko co do kwestii spadku – czy uczestnik potwierdza dane wnioskodawcy i czy się zgadza z tym, kto powinien otrzymać spadek.

Nie ma obowiązku składać odpowiedzi na wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, chyba że sąd do tego zobowiąże. Można to jednakże zawsze uczynić, aby przedstawić swoje stanowisko.

Termin na złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może zostać złożony nawet po kilku czy kilkunastu latach od śmierci spadkodawcy. Nie ma tutaj żadnego przedawnienia czy też terminu zawitego na złożenie takiego wniosku. Zdarza się, że spadkodawcy latami nie rozwiązują swoich spraw spadkowych w sposób formalny. Tak naprawdę przeprowadzenie sprawy spadkowej nie jest niezbędne do dziedziczenia, gdyż dochodzi do niego w sposób automatyczny. Spadkodawca staje się nim z chwilą śmierci spadkobiercy i jeśli w ciągu 6 miesięcy nie złoży żadnego oświadczenia o nabyciu lub zrzeczeniu się spadku, przyjmuje on spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Aby móc dokonać wyboru, w szczególności gdy ktoś chce odrzucić spadek, niezbędne jest złożenie takiego wniosku w terminie 6 miesięcy od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o tym, iż dziedziczy on spadek. Przeważnie jest to równoznaczne z datą śmierci spadkodawcy, szczególnie gdy chodzi o bliską rodzinę, która utrzymuje ze sobą kontakt. Jednakże zdarza się, że czasem spadkodawca, nawet krewny nie wie o tym, że ktoś z rodziny zmarł i że może stać się spadkobiercą. W takim wypadku termin 6 miesięcy liczy się od chwili, kiedy dowiedział się o tym, że ma nim zostać. Trzeba jednakże dla przywrócenia terminu wykazać, że spadkobierca dowiedział się o tym dopiero później i kiedy. Nie jest jednakże konieczne, aby oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku zostało złożone w terminie 6 miesięcy, ale żeby w tym terminie złożyć wniosek do sądu.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może zostać złożony nawet po kilku latach, nie ma tutaj końcowego terminu. Jednakże jeśli chce się mieć wybór i np. odrzucić spadek, trzeba złożyć wniosek w terminie 6 miesięcy, inaczej spadek zostaje przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

Opłaty i tryb postępowania o stwierdzenie nabycia spadku

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku podlega opłacie w wysokości 100 zł, jeśli dotyczy to postępowania po 1 spadkodawcy, oraz 5 zł opłaty na wpis do rejestru spadkowego. Opłatę tę wnosi się na konto sądu. Potem toczy się postępowanie spadkowe, które jest zasadniczo proste. Sąd zadaje szereg pytań związanych z sytuacją rodzinną spadkodawcy. Sąd pyta, czy według wiedzy wnioskodawcy i innych uczestników spadkodawca pozostawił testament, czy miał inne dzieci niż opisane we wniosku, naturalne oraz adoptowane, czy był w związku małżeńskim, jakich pozostawił po sobie krewnych. Sąd pyta też strony, czy przyjmują spadek albo czy go odrzucają, a jeśli przyjmują, to czy wprost, czy z dobrodziejstwem inwentarza. Bardzo często postępowanie takie kończy się na jednej rozprawie, choć nie zawsze, jeśli wystąpią jakieś komplikacje.

Tak więc wniosek o stwierdzenie nabycia spadku podlega opłacie w wysokości 100 zł plus 5 zł na rejestr spadkowy. Postępowanie spadkowe jest proste i ma na celu zbadanie sytuacji rodzinnej spadkodawcy i ustalenie kręgu spadkobierców oraz odebranie od nich oświadczeń spadkowych.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93