Zasady nadawania NIP osobom z Ukrainy

• 2024-02-11
• Autor: Marcin Sądej

Kwestia posiadania NIP przez osoby będące uchodźcami z Ukrainy ma przede wszystkim znaczenie w kontekście możliwości podjęcia pracy zarobkowej na terenie Polski. W związku z tym w dzisiejszym artykule zastanowimy się nad samą procedurą nadawania numeru NIP oraz kwestią konieczności posiadania takiego identyfikatora przez osoby z Ukrainy.

Prawo do wykonywania pracy przez obywateli Ukrainy

W zakresie tematyki wykonywania pracy przez obywateli Ukrainy należy sięgnąć do treści ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. W art. 22 ww. ustawy czytamy, że obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy:

1. jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny lub
2. jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
   – jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.

W powiadomieniu, o którym mowa, podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy przekazuje:

1. informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy:
1. nazwę albo imię (imiona) i nazwisko,
2. adres siedziby albo miejsca zamieszkania,
3. numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym,
4. numer identyfikacyjny NIP i REGON – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą albo numer PESEL – w przypadku osoby fizycznej,
5. numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej,
6. symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z pracą obywateli Ukrainy;
2. dane osobowe obywatela Ukrainy:
1. imię (imiona) i nazwisko,
2. datę urodzenia,
3. płeć,
4. obywatelstwo,
5. rodzaj, numer i serię dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego lub pozwalającego ustalić tożsamość oraz państwo, w którym wydano ten dokument,
6. numer PESEL – o ile został nadany;
3. rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy;
4. stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy;
5. miejsce wykonywanej pracy.

Należy zatem zwrócić uwagę, że w opisanym przypadku obywatel Ukrainy posługuje się numerem PESEL, o ile taki został nadany.

W myśl art. 4 ust. 1 ww. ustawy obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny, na podstawie wniosku złożonego w dowolnym organie wykonawczym gminy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nadaje się numer PESEL.

Nadawanie PESEL oraz NIP

Należy przypomnieć, że na potrzeby dokonywania rozliczeń podatkowych osoba fizyczna posługuje się identyfikatorem podatkowym.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników identyfikatorem podatkowym jest:

1. numer PESEL – w przypadku podatników będących osobami fizycznymi niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług lub nieprowadzących działalności gospodarczej;
2. NIP – w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu.

Jak zatem widać osoba fizyczna może posługiwać się w rozliczeniu podatkowym albo numerem NIP, albo numerem PESEL. Przy czym należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy i ewidencji ludności w rejestrze PESEL gromadzone są dane:

1. obywateli polskich zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. obywateli polskich zamieszkujących poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w związku z ubieganiem się o polski dokument tożsamości;
3. cudzoziemców zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zasadniczo zatem cudzoziemcy niemający miejsca zamieszkania na terytorium RP powinien posługiwać się numerem NIP. Jednakże specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa stanowi akt szczególny, który dopuszcza możliwość nadawania uchodźcom z Ukrainy numeru PESEL.

Osoby z Ukrainy a numer NIP

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja, gdy osoba z Ukrainy zamierza prowadzić w Polsce działalność gospodarczą. W takim bowiem przypadku konieczne jest posiadanie numeru NIP.

Przypomnijmy zatem, że podatnicy polskiego podatku są obowiązani do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego do naczelnika urzędu skarbowego albo organu właściwego na podstawie odrębnych przepisów. Zgłoszenia identyfikacyjnego dokonuje się jednokrotnie, bez względu na rodzaj oraz liczbę opłacanych przez podatnika podatków, formę opodatkowania, liczbę oraz rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej oraz liczbę prowadzonych przedsiębiorstw.

Zgłoszenie identyfikacyjne osób fizycznych zawiera nazwisko, imię (imiona), imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia, płeć, nazwisko rodowe, obywatelstwo lub obywatelstwa, adres miejsca zamieszkania, adres zameldowania na pobyt stały lub czasowy, rodzaj i numer dowodu tożsamości oraz numer PESEL, jeżeli został nadany.

Zgłoszenie identyfikacyjne dokonywane jest na podstawie dokumentu NIP-7.

Warto wskazać, że w takim dokumencie jako adres zamieszkania można podać zarówno adres polski, jak i zagraniczny.

Podsumowując, należy wskazać, że wprowadzone przepisy jako identyfikator podatkowy osób przybywających z Ukrainy ustanawiają numer PESEL. Nie wyklucza to jednak możliwości uzyskania przez obywateli Ukrainy numeru NIP.