Mamy 12 503 opinii naszych Klientów
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami ustrój wspólnoty majątkowej, co zostało opisane w ustawie Kodeks rodzinny i opiekuńczy (K.r.o.). Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy to małżonkowie wprowadzą na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego inny ustrój majątkowy. W dzisiejszym artykule omówimy sposoby podziału majątku wspólnego oraz warunki, jakie należy spełnić, aby sąd dokonał podziału w ramach postępowania rozwodowego.
Małżonkowie mają następujące możliwości:
Zdecydowana większość małżeństw nie zawiera umów majątkowych małżeńskich i dlatego panuje wśród nich ustrój ustawowy. Przy ustawowej wspólnocie majątkowej do majątku wspólnego wchodzą wszystkie elementy majątku nabyte w trakcie małżeństwa oraz dochody, w szczególności dochody z wynagrodzenia za pracę lub z działalności gospodarczej. Do wyjątków, które nie wchodzą w skład majątku wspólnego, należą:
Wspólnota majątkowa małżeńska jest tak zwaną współwłasnością łączną bezudziałową, co oznacza, że nie ma wyodrębnionych udziałów i w trakcie trwania małżeństwa nie można nimi dysponować (poza wyjątkami typu sporządzenie testamentu). Nie można też dokonywać podziału majątku, póki trwa wspólnota majątkowa. Wspólnota zaś ustaje wskutek ustania małżeństwa (czy to przez rozwód, czy przez śmierć jednego z małżonków), albo też wskutek ustanowienia rozdzielności majątkowej (umownej lub sądownej) albo separacji. Można też dokonać podziału majątku wspólnego w osobnym postępowaniu lub podczas postępowania rozwodowego.
WAŻNE!
Z chwilą zawarcia małżeństwa, o ile małżonkowie nie zawrą umowy majątkowej małżeńskiej, z mocy prawa powstaje wspólnota majątkowa, do której wchodzą przede wszystkim zarobki i dochody małżonków oraz przedmioty nabyte w trakcie trwania związku małżeńskiego. Póki małżeństwo trwa, nie można dokonać podziału majątku wspólnego.
Z chwila rozwiązania związku małżeńskiego ustaje również i wspólnota majątkowa (o ile nie została wcześniej rozwiązana w inny sposób). Zarobki i majątek uzyskane po rozwodzie wchodzą jedynie do majątku osobistego. Co jednak z majątkiem nabytym w trakcie małżeństwa? Wspólnota tak zwana łączna bezudziałowa zamienia się we wspólnotę w częściach ułamkowych i może zostać podzielona.
Nie ma obowiązku przeprowadzenia postępowania o podział majątku wspólnego, ale często małżonkowie chcą sprawy majątkowe uregulować. Najprostszym i najszybszym rozwiązaniem wydaje się być przeprowadzenie postępowania podziału majątku w trakcie postępowania rozwodowego. Czasem rzeczywiście się to zdarza, ale w praktyce ma to miejsce bardzo rzadko, mimo że ustawodawca wprowadził taką możliwość.
Trzeba wspomnieć, że nie ma przeszkód ku temu, aby w każdym momencie małżeństwa – niezależnie od tego, czy toczy się postępowanie o rozwód, czy nie – zawrzeć stosowną umowę u notariusza. Oprócz tego istnieje możliwość złożenia odpowiedniego wniosku w ramach postępowania rozwodowego, np. w pozwie o rozwód lub też później, w trakcie postępowania. Wniosek taki powinien odpowiadać wymogom pisma procesowego, m.in. musi zostać odpowiednio opłacony, powinny być zidentyfikowane strony, sąd, a przede wszystkim należy w nim zawrzeć konkretnie sformułowane, precyzyjne żądanie. Oznacza to, że nie wystarczy ogólnie napisać – wnoszę o dokonanie podziału majątku wspólnego, ale należy wskazać elementy majątku wspólnego, które mają zostać podzielone, a także, w jaki sposób ma zostać dokonany podział.
Aby móc dokonać podziału majątku wspólnego, musi zostać spełniony bardzo istotny warunek, a mianowicie jest to możliwe jedynie wówczas, gdy przeprowadzenie podziału majątku nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Jest to pojęcie nieostre i za każdym razem do sędziego należy decyzja, czy w danym przypadku podział majątku spowoduje nadmierną zwłokę, czy nie. W praktyce jednak sądy rzadko się na to decydują i najczęściej odmawiają podjęcia się podziału majątku, zostawiając tę sprawę do osobnego postępowania w sądzie rejonowym, chyba że naprawdę sprawa jest prosta i szybka.
Według Sądu Najwyższego, aby stwierdzić, że podział majątku może zostać przeprowadzony bez zbędnej zwłoki, nie wystarczy sam fakt, że małżonkowie są zgodni, ale również wyjaśnienie spornych okoliczności wymaga przeprowadzenia dowodowego w ograniczonym zakresie. Możliwe jest również jedynie częściowe przeprowadzenie postępowania o podział majątku wspólnego, np. dokonanie tylko podziału nieruchomości, gdyż najczęściej jest to kluczowy składnik majątku wspólnego i ma największe znaczenie dla małżonków. Często bowiem kwestia tego, jak zostanie podzielona nieruchomość, wpływa w istotny sposób na dalsze życie byłych małżonków i na to, gdzie będą mieszkać. W praktyce jednak bardzo rzadko sędziowie decydują się na to, by podzielić majątek jednocześnie z przeprowadzeniem postępowania rozwodowego. Małżonkowie, nawet jeśli są zdecydowani na rozwód i dochodzi do rozwodu bez orzekania o winie, są w sporze co do podziału majątku wspólnego. Dlatego też często sędziowie odmawiają rozpoznania takiego wniosku, chyba że strony rzeczywiście wykażą, że nie przedłuży to postępowania i nie ma konieczności prowadzenia skomplikowanego postępowania dowodowego.
WAŻNE!
Przeprowadzenie podziału majątku w ramach postępowania rozwodowego jest możliwe, ale tylko wówczas, gdy sędzia uzna, że nie przedłuży to nadmiernie postępowania, a więc, gdy strony są zgodne co do sposobu podziału i nie ma potrzeby prowadzania rozbudowanego postępowania dowodowego.
Istnieje kilka sposobów na dokonanie podziału majątku wspólnego. To, jaki zostanie wybrany, uzależnione jest w dużej mierze od woli stron, ale również możliwości dokonania podziału. Możliwe jest więc dokonanie podziału majątku w następujący sposób:
Małżonek wnoszący o dokonanie podziału majątku wspólnego powinien we wniosku zawrzeć propozycję tego podziału. Największe emocje oraz problemy wiążą się z najcenniejszymi składnikami majątku, takimi jak nieruchomość czy też pojazdy mechaniczne itp. Możliwość podziału nieruchomości zależna jest w dużym stopniu od jej rodzaju, np. czy to jest dom jednorodzinny, czy mieszkanie, czy jest to dom parterowy, piętrowy, jak jest zbudowany. Mieszkania nie da się zasadniczo podzielić fizycznie, czyli „zrobić” z niego osobne nieruchomości. Z kolei dom piętrowy można czasem podzielić tak, aby jeden z małżonków zajmował parter, a drugi piętro. Wszystko zależy od okoliczności danego przypadku oraz woli stron. Czasem jedno z małżonków przejmuje w całości nieruchomość i spłaca drugiego, chyba że drugi z małżonków z jakichś względów zgadza się na to, żeby go nie spłacać (często wtedy ten, co przejmuje nieruchomość, bierze też na siebie spłatę kredytu). Sprzedaż nieruchomości lub innych składników majątku jest ostatecznością, przeprowadzaną wówczas, gdy małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia, ale nie dzieje się to w ramach postępowania rozwodowego.
Z chwilą zawarcia małżeństwa z mocy ustawy powstaje wspólnota majątkowa, co oznacza, że to, co się nabędzie lub zarobi w trakcie trwania małżeństwa, wejdzie do majątku wspólnego. Z chwilą ustania małżeństwa, wspólnota ustaje i powstaje możliwość, acz nie obowiązek, dokonania podziału. Możliwe jest przeprowadzenie tego w ramach postępowania rozwodowego, ale tylko wówczas, gdy nie przedłuży to nadmiernie postępowania, a więc strony powinny być zgodne. Nie ma jednego sposobu na dokonanie podziału majątku, a wybór zależy od woli stron, składników majątku oraz okoliczności danej sprawy.
Przykład pierwszy: Małżeństwo bez umowy majątkowej
Anna i Tomasz byli małżeństwem przez 15 lat, nie zawarli jednak umowy majątkowej małżeńskiej, przez co panował między nimi ustrój wspólnoty majątkowej. W trakcie małżeństwa nabyli wspólnie mieszkanie oraz samochód, które stały się przedmiotem sporu w trakcie rozwodu. Oboje chcieli zatrzymać mieszkanie dla siebie, argumentując to osobistymi względami. Ostatecznie, po negocjacjach i mediacjach, zdecydowali się na sprzedaż mieszkania i podział uzyskanych środków, natomiast samochód przypadł Annie jako częściej użytkującej go do pracy, przy czym zobowiązała się ona do wypłacenia Tomaszowi równowartości połowy jego wartości rynkowej.
Przykład drugi: Podział nieruchomości z obowiązkiem dopłaty
Magdalena i Jakub postanowili rozwieść się po 10 latach małżeństwa, w trakcie którego nabyli dom jednorodzinny na przedmieściach. Magdalena, która była bardziej związana z domem ze względu na bliskość miejsca pracy i szkoły dzieci, zdecydowała się przejąć nieruchomość w całości. Aby podział był sprawiedliwy, zgodziła się na dopłatę Jakubowi, która miała zrównoważyć jego udział w wartości domu. Kwota dopłaty została ustalona na podstawie szacunkowej wartości rynkowej nieruchomości, co umożliwiło Jakubowi zakup własnego mieszkania i rozpoczęcie nowego rozdziału w życiu.
Przykład trzeci: Podział do używania wspólnego mieszkania
Ewa i Krzysztof, po 5 latach małżeństwa i nabywaniu wspólnie mieszkania, zdecydowali się na rozwód. Ponieważ oboje mieli emocjonalny związek z mieszkaniem, a także ze względu na trudności finansowe, nie mogli zdecydować się na jego sprzedaż lub wykupienie udziałów przez jedną stronę. W tym nietypowym przypadku, z pomocą mediatora, doszli do porozumienia, które pozwoliło im na naprzemiennego korzystanie z mieszkania: Ewa miała prawo mieszkać w nim przez pół roku, a Krzysztof przez drugą połowę roku. Rozwiązanie to wymagało szczegółowego planowania i ustaleń, ale pozwoliło im zachować wspólny dom, dopóki ich sytuacja finansowa lub osobista nie zmieni się na tyle, aby mogli podjąć ostateczną decyzję o jego przyszłości.
Podział majątku wspólnego w postępowaniu rozwodowym stanowi kluczowy element rozstrzygnięć majątkowych między małżonkami. Proces ten może przybrać różne formy, od sprzedaży wspólnych składników majątku, przez przyznanie ich jednej stronie z obowiązkiem dopłaty, aż po rozwiązania umożliwiające naprzemienne korzystanie z nieruchomości. Kluczowe jest osiągnięcie porozumienia między stronami, które pozwoli na sprawiedliwy podział bez nadmiernej zwłoki w postępowaniu, z uwzględnieniem indywidualnych okoliczności i potrzeb obu stron.
Potrzebujesz pomocy w sprawach podziału majątku wspólnego? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i profesjonalnie przygotowanych pism. Zapewniamy szybką i skuteczną pomoc, dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Dlaczego warto?Numer telefonu pozwoli na kontakt
w przypadku podania nieprawidłowego emaila.
Otrzymasz SMS o wycenie i przygotowaniu
głównej odpowiedzi, a także w przypadku
problemów technicznych. Wiele razy podany
numer pomógł szybciej rozwiązać problem.
Wycenę wyślemy do 1 godziny
* W dni robocze w godzinach od 7 do 20.
* W weekendy i święta do 2 godzin.
Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Pracujemy 7 dni w tygodniu
O autorze: Joanna Korzeniewska
Radca prawny, absolwentka prawa oraz europeistyki na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zdobywała doświadczenie w wielu firmach, zajmując się m.in. prawem budowlanym, prawem zamówień publicznych, regułami kontraktowymi FIDIC i prawem cywilnym....
>> więcej informacji o autorze
