Pozew o rozwód - najważniejsze aspekty pozwu rozwodowego

• 2024-02-11
• Autor: Joanna Korzeniewska

Tematem artykułu jest pozew o rozwód. Polskie przepisy dotyczące rozwodów są tak skonstruowane, iż strony nie mogą dokonać rozwodu samodzielnie, za pomocą np. swoich oświadczeń czy zawarcia określonej umowy. Konieczne jest wniesienie pozwu o rozwód do sądu i wówczas sąd dokonuje oceny, czy w danym przypadku uzasadnione jest rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, czy też nie. W artykule omawiamy najważniejsze aspekty pozwu rozwodowego.

Co powinien zawierać pozew o rozwód?

Napisanie pozwu o rozwód potrafi być często skomplikowane, gdyż trzeba w nim uwzględnić wiele elementów, które są niezbędne do przeprowadzenia prawidłowego postępowania i ostatecznie, aby sąd mógł wydać wyrok. Najpierw należy wskazać podstawowe wymogi niezbędne przy każdym pozwie rozwodowym, takie jak:

• podanie imion, nazwisk, adresów stron, także numeru PESEL osoby wnoszącej pozew (dobrze jest również podać numer PESEL osoby pozwanej),
• wskazanie sądu,
• oznaczenie sprawy, o jaką chodzi, określenie żądania.

Wskazanie powyższych elementów nie wystarczy jednak do tego, by można było wszcząć postępowanie. Trzeba również zawrzeć wiele dodatkowych wniosków, takich jak:

• o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód z orzeczeniem winy np. pozwanego, powoda (czasem też się zdarza), obojga stron lub też za porozumieniem stron bez orzekania o winie,
• o dokonanie określonego rozstrzygnięcia w zakresie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi, a także miejsca zamieszkania dzieci (jeśli są),
• o ustalenie kontaktów z małoletnimi dziećmi lub też odstąpienie od orzekania o kontaktach ze względu na fakt, iż strony będą współpracować w tym zakresie,
• zasądzenie alimentów na rzecz małoletnich dzieci; trzeba wskazać wysokość, najlepiej również sposób płatności i termin,
• ewentualne zasądzenie alimentów na rzecz małżonka,
• rozstrzygnięcie w sprawie sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania – można również od tego odstąpić, jeśli nie ma potrzeby do wydawania takiego orzeczenia.

Każdy wniosek powinien zostać należycie uzasadniony, np. jeśli wnosi się o orzeczenie rozwodu z winy współmałżonka, należy wskazać, na czym polegała jego wina, w jaki sposób przyczynił się do rozkładu pożycia małżeńskiego itp. Dlatego też w pozwie rozwodowym ważne jest uzasadnienie pozwalające przekonać sąd do swoich racji i uwzględnienia wniosków. Trzeba opisać pokrótce przebieg małżeństwa, od kiedy sytuacja między małżonkami zaczęła się psuć i jak wygląda obecnie, udowodnić, iż nastąpił rozpad więzi małżeńskich, w szczególności emocjonalnych i fizycznych. Sąd musi również uznać, że orzeczenie rozwodu nie godzi w dobro małoletnich dzieci, a więc że nie ucierpią one wskutek rozwodu rodziców. Istnieje kilka możliwości co do orzeczenia w sprawie władzy rodzicielskiej; mianowicie sąd może:

• pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom i powierzyć jej wykonywanie jednemu z nich,
• ograniczyć ją jednemu z rodziców do wykonywania określonych uprawnień i pozostawić drugiemu,
• ograniczyć ją obojgu rodzicom,
• pozbawić oboje rodziców władzy rodzicielskiej.

Obecnie coraz częściej dąży się do tego, by pozostawić ją obojgu rodzicom i powierzyć wykonywanie jednemu z nich, przy którym dziecko będzie mieszkać. Sąd powinien również orzec o kontaktach dla rodzica, który nie zamieszkuje stale z dzieckiem. Jeśli obie strony zgodnie wniosą o to, by nie orzekać w tym zakresie, sąd może od tego odstąpić, jeśli ma uzasadnione przekonanie, iż rodzice będą współpracować. Obowiązkowym punktem jest również orzeczenie alimentów. Strona wnosząca o orzeczenie alimentów na rzecz dzieci powinna wykazać, jaka jest wysokość kosztów utrzymania dzieci, określając takie elementy, jak: wyżywienie, ubranie, chemia, kosmetyki, koszt np. przedszkola czy żłobka (o ile występuje) lub też koszty związane z nauką, zajęcia dodatkowe, rozrywki, telefon, hobby, a także wysokość rachunków za np. prąd, wodę, ogrzewanie, gdyż małoletni również biorą udział w takich kosztach.

Ponadto, jeśli strony wspólnie zamieszkują mieszkanie, sąd określa, z jakich części może korzystać każdy z małżonków tak długo, jak długo będą razem mieszkać. Często jeszcze przed rozwodem jedno z małżonków się wyprowadza i wówczas nie ma obowiązku, aby wydawać takie rozstrzygnięcie. Trzeba też podkreślić, iż nie jest to równoznaczne z dokonaniem podziału majątku, gdyż dotyczy to jedynie sposobu korzystania.

Pozew o rozwód bez orzekania o winie

Jeśli małżonkowie dojdą do porozumienia, najlepszym rozwiązaniem jest złożyć pozew o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie za porozumieniem stron. Nie zmienia to jednak faktu, iż trzeba wnieść pozew o rozwód i zawrzeć w nim wniosek o odstąpienie od orzekania o winie na zgodny wniosek stron. Druga strona musi zaś potwierdzić to, iż również wnosi o brak orzekania o winie, gdyż sąd nie może w tej sprawie oprzeć się jedynie na oświadczeniu jednej ze stron. Zasadą jest, iż sąd orzeka o tym, kto ponosi winę za rozpad pożycia małżeńskiego, a nieorzekanie o winie jest wyjątkiem, dlatego muszą zostać spełnione przesłanki. Sytuacja jest wówczas o tyle prostsza, że nie bada się kwestii winy, a więc proces jest krótszy i można ograniczyć postępowanie dowodowe. Pozostałe jednak kwestie pozostają bez zmian i tak samo sąd musi orzec w sprawie władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi czy o alimentach. Jeśli strony porozumiały się również i w tych kwestiach, to tym lepiej, gdyż również skróci to postępowanie i jest duża szansa, że odbędzie się wówczas tylko jedna rozprawa.

Podstawowe uproszczenie przy rozwodzie bez orzekania o winie polega na tym, iż nie trzeba opisywać, na czym polega wina za rozkład pożycia i przedstawiać na nią dowodów. Pozostałe kwestie jednak pozostają bez zmian i muszą zostać w pozwie o rozwód zawarte.

Zobacz też: Pozew rozwodowy z orzeczeniem o winie

Pozew o rozwód z winy małżonka

Sąd powinien zważyć i rozstrzygnąć, z czyjej winy nastąpił rozkład pożycia małżeńskiego. Może orzec, iż nastąpiło to z winy jednego lub obojga małżonków. Często małżonek wnoszący pozew o rozwód żąda, aby orzeczono rozwód z wyłącznej winy strony pozwanej. Nie jest to jednak takie proste, gdyż sąd nie może uwierzyć zwykłym zapewnieniom jednej strony (chyba że druga strona przyzna te fakty). Dlatego też należy należycie winę małżonka udowodnić. Nie ma żadnego określonego katalogu dowodów, jakie są niezbędne, tak samo jak nie ma zamkniętego katalogu przyczyn uzasadniających winę. Do takich przyczyn należy m.in. zdrada, alkoholizm, zaniedbywanie rodziny, znęcanie się nad członkami rodziny itp. Nie wszystkie powody muszą być tak drastyczne jak alkoholizm czy znęcanie – to są ewidentne przypadki, ale może to również być zaniedbywanie, brak zainteresowania rodziną. Za każdym razem taką winę należy udowodnić i mogą to być np. zeznania świadków, a obecnie coraz częściej wydruki smsów, rozmów na portalach społecznościowych czy komunikatorach (w szczególności w przypadku zdrady). Niekiedy stosowane są również nagrania, ale tutaj sprawa jest problematyczna, gdyż można narazić się na zarzut naruszenia dóbr osobistych osoby nagrywanej.

Wspólny pozew o rozwód

Nie jest możliwe wspólne złożenie pozwu o rozwód. W postępowaniu tym zawsze jedna ze stron musi wystąpić w roli powoda, a druga w roli pozwanego, nawet jeśli obie zgodnie chcą rozwodu. Niedopuszczalne jest również uznanie powództwa (co jest możliwe przy innych postępowaniach) i doprowadzenie w ten sposób do rozwodu. Sąd i tak musi zbadać, czy zaszły wszystkie przesłanki umożliwiające rozwód.

Tak więc w polskim prawie nie ma możliwości wspólnego złożenia pozwu o rozwód. Strony mogą co najwyżej wspólnie uzgodnić treść i warunki rozwodu, ale i tak orzeczenie pozostaje w gestii sądu, a jedna ze stron będzie powodem, druga zaś pozwanym.

Pozew o rozwód często to skomplikowany dokument, w szczególności w sytuacji, gdy strony mają wspólne, małoletnie dzieci. W pozwie o rozwód należy wykazać, iż orzeczenie rozwodu jest zasadne i nie ucierpią na tym dzieci, zawrzeć wnioski dotyczące winy (lub odstąpienia od orzekania o niej), władzy rodzicielskiej, kontaktów i alimentów na dzieci (ewentualnie też na małżonka). Sąd musi wydać orzeczenie obejmujące wszystkie te elementy.