Rozwód z orzeczeniem o winie za rozpad pożycia małżeńskiego

• 2024-01-18
• Autor: Joanna Korzeniewska

Rozwód jest bardzo trudnym i stresującym doświadczeniem. Niektórzy chcą rozwiązać ten problem jak najprościej i wnoszą o rozwód bez orzekania o winie, jednakże nie zawsze jest to możliwe ani też uzasadnione. W dzisiejszym artykule omówimy różne aspekty postępowania rozwodowego, w którym sąd orzeka o winie za rozpad pożycia małżeńskiego.

Pozew rozwodowy z orzeczeniem winy małżonka

Zacznijmy od tego, że decydując się na rozwód z orzeczeniem winy, należy się do takiego postępowania starannie przygotować. Aby wszcząć postępowanie o rozwód, konieczne jest złożenie pozwu do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania małżonków. Wówczas ten z małżonków występuje w postępowaniu w roli powoda, a drugi w charakterze pozwanego. Pozew taki powinien spełniać określone kryteria i zawierać określone elementy. Każdy pozew powinien zawierać:

• oznaczenie sądu,
• określenie powoda (podanie swoich danych – imię, nazwisko, adres, PESEL),
• określenie pozwanego (imię, nazwisko, adres, PESEL, jeśli to możliwe),
• oznaczenie wniosku, żądania,
• określenie, czy strony korzystały z form polubownego rozwiązywania sporów,
• podpis,
• dołączenie załączników.

Konkretnie pozew o rozwód, oprócz wyżej wymienionych elementów, powinien również obejmować swoją treścią:

• wniosek dotyczący rozwiązania małżeństwa przez rozwód ze wskazaniem, czyja wina powinna zostać orzeczona,
• wskazanie dowodów, na których strona opiera swoje żądania, uzasadnienie stanu faktycznego,
• opis stanu faktycznego uzasadniającego orzeczenie rozwodu, wykazanie rozkładu pożycia,
• wnioski dotyczące alimentów na dzieci, na małżonka, władzy rodzicielskiej nad dziećmi, wspólnego mieszkania, kontaktów z dziećmi,
• porozumienie dotyczące sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej, o ile strony zdecydują się na takie rozwiązanie.

Do pozwu o rozwód należy dołączyć każdorazowo odpis skrócony aktu małżeństwa, a jeśli małżeństwo posiada dzieci – odpis skrócony aktów urodzenia dzieci. Jeśli oprócz tego strona pragnie również przeprowadzić jakieś dowody związane np. z alimentami, dochodami, winno się je również dołączyć do pozwu. Pozew powinno się doręczyć w dwóch egzemplarzach (podpisanych), gdyż jeden zostaje dla sądu, a drugi zostanie doręczony pozwanemu. Bardzo ważną kwestią jest wykazanie, iż między stronami doszło do całkowitego rozkładu pożycia w sferze uczuciowej, fizycznej, a także gospodarczej.

Pomimo że nie ma żadnych formularzy i pozew nie musi być złożony w określonej formie, powinien zawierać wskazane wyżej elementy.

Rozwód z powodu zdrady

Zdrada to jedna z najczęstszych przyczyn orzekania rozwodu z winy jednego z małżonków. Nie ulega wątpliwości, że wierność to jeden z obowiązków, jakie ciążą na małżonkach, a należą do nich również wzajemna pomoc, troska, dbanie o dobro założonej rodziny. Zasadniczo, jeśli doszło do zdrady (oprócz niektórych naprawdę wyjątkowych sytuacji), małżonek, który dopuścił się zdrady, może zostać uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Jednakże sam fakt zdrady automatycznie nie przesądza o tym, iż sąd ma obowiązek uznać małżonka zdradzającego za wyłącznie winnego. Sąd za każdym razem oceniając winę musi podejść indywidualnie do każdej sprawy i nie można wykluczyć, że w niektórych przypadkach uzna, że winę za rozpad pożycia ponoszą obydwoje małżonkowie, np. gdy wieloletnie zaniedbywanie albo nadużywanie alkoholu doprowadziły do tego, że współmałżonek dopuścił się zdrady. Nie można więc wykluczyć sytuacji, że sąd orzekłby wtedy rozwód z winy obojga stron.

Tak więc zdrada jednego z małżonków stanowi poważną przesłankę do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy małżonka zdradzającego, jednakże i tak zawsze sąd musi przeanalizować sytuację pomiędzy stronami.

Wina obojga małżonków

Zasadniczo sąd za każdym razem musi orzekać, z czyjej winy doszło do rozkładu pożycia między stronami. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy sąd odstępuje, a dzieje się tak na zgodne życzenie obojga stron. Sąd nie określa, które z małżonków przyczyniło się do rozpadu bardziej lub mniej, np. że jedno w 30%, a drugie w 70%. Orzeka po prostu rozwód z winy obojga stron. Może to mieć miejsce również w sytuacji, kiedy po prostu między małżonkami uczucie wygasło i żadne z nich nie zachowywało się specjalnie nagannie, ale nie wnoszą o odstąpienie od orzekania o winie. Sąd tak orzeknie również wówczas, gdy nie może jednoznacznie przypisać winy tylko jednemu z małżonków.

Co daje rozwód z orzeczeniem winy?

Kwestia orzeczenia winy nie ma wpływu na alimenty na dzieci, na podział majątku czy też sprawy dotyczące władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi. Są to bowiem kwestie i relacje odrębne i sąd rozpatruje je osobno. Można bowiem dopuścić się winy wobec małżonka, a jednocześnie być dobrym rodzicem. Nie można z góry zakładać, że wina w rozkładzie pożycia jednocześnie określa małżonka jako z gruntu złą osobę i niewydolnego rodzica. Orzeczenie o winie ma jedynie wpływ na wymiar alimentów pomiędzy małżonkami. Jeśli małżonek został uznany za wyłącznie winnego, małżonek niewinny może domagać się alimentów dla siebie, jeśli wskutek rozwodu doszło do pogorszenia jego sytuacji materialnej. Natomiast gdy np. nie orzekano o winie lub jest wina obojga małżonków, to małżonek, który znalazł się w niedostatku, może wnosić o zasądzenie alimentów dla siebie. Obowiązek ten wygasa po upływie 5 lat, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd zdecyduje się przedłużyć ten okres.

Podział majątku a wina przy rozwodzie

Zasadą jest, iż udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Zasada ta doznaje wyjątku jedynie w niewielu ściśle określonych przypadkach, jednakże nie ma znaczenia dla podziału to, czy rozwód był bez orzekania o winie, czy orzeczono wyłączną winę jednego z małżonków lub też winę obojga. Jeśli małżonkowie posiadają wspólnotę majątkową, majątek musi zostać podzielony na zasadach ogólnych, po równo. Niekiedy przeprowadza się to w postępowaniu rozwodowym, ale jedynie wówczas, gdy nie przedłuży to znacząco postępowania. Zwykle to nie jest łatwe, a więc najczęściej robi się to w osobnym postępowaniu. Wyjątkowo można ustalić nierówny podział udziałów w majątku wspólnym, ale wtedy, gdy jedno z małżonków w sposób przez siebie zawiniony znacząco mniej przyczyniło się do powstania majątku wspólnego. Może to zajść, gdy na przykład jedno z małżonków trwoniło majątek, nie chciało podejmować zatrudnienia (ale nie w sytuacjach, gdy małżonek nie pracował ze względu na opiekę nad dziećmi). Nie można jednak tego utożsamiać z winą rozkładu pożycia małżeńskiego.

Rozwód z orzeczeniem winy krok po kroku

Każde postępowanie rozwodowe musi zacząć się od złożenia pozwu w sądzie okręgowym miejsca zamieszkania małżonków. Osoba, która go złoży, będzie powodem, a druga pozwanym. W takim procesie niemożliwe jest uznanie powództwa. W pozwie bardzo istotne jest wykazanie, że nastąpił rozkład pożycia, czyli że małżonków nie łączą już więzy emocjonalne i fizyczne, jak do tego doszło, w jakim okresie czasu i jak wyglądają obecnie relacje. Powinno się wskazać, że nie ma już podstaw do ratowania małżeństwa. Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe, w którym najważniejszym elementem jest wysłuchanie stron na okoliczność rozkładu pożycia, a także przyszłych ustaleń dotyczących mieszkania, opieki nad dziećmi i alimentów. W sprawie orzeczenia winy, a także alimentów można przeprowadzić różne dowody, np. zaświadczenie o dochodach, dokumentowanie wysokości potrzeb, albo też możliwości zobowiązanego rodzica, przesłuchanie świadków, wydruki smsów, wiadomości na komunikatorach. Problematyczne są jednak nagrania, gdyż nie wydano konkretnych przepisów, które to precyzują, a praktyka sądów jest niejednolita. Sąd wydaje wyrok, a strona, która chciałaby go zaskarżyć, ma tydzień na złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku. W przeciwnym wypadku wyrok się uprawomocni. Od wyroku orzekającego rozwód lub w którym sąd nie rozwiązał małżeństwa, przysługuje apelacja do sądu apelacyjnego. Może to dotyczyć całości wyroku lub tylko części, np. dotyczącej alimentów lub władzy rodzicielskiej.

Rozwód z orzekaniem winy należy do trudnych i stresujących doświadczeń. W postępowaniu tym najważniejsze są kwestie dowodowe, dlatego należy się dobrze przygotować, aby osiągnąć cel. Warto rozważyć pomoc profesjonalisty, aby pomógł chronić nasze interesy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59