Przedawnienie długów alimentacyjnych

• 2024-01-05
• Autor: Marta Wawrzyniak

Masz na koncie lata zaległości w płaceniu alimentów? Dowiedz się, kiedy możliwość dochodzenia zadłużenia alimentacyjnego się przedawnia.

Czy alimenty ulegają przedawnieniu?

Jeżeli powstają zaległości alimentacyjne, dłużnik zobowiązany jest do ich zapłaty bez względu na upływ czasu. Kodeks cywilny przewiduje jednak instytucję przedawnienia roszczeń, która powoduje, że po upływie określonego w ustawie czasu dłużnik alimentacyjny może podjąć działania, dzięki którym uwolni się od przedawnionych długów.

Znaczenie przedawnienia roszczeń alimentacyjnych

Skutkiem przedawnienia roszczeń, w tym również alimentacyjnych, jest możliwość uchylenia się od ich zaspokojenia. Należy zwrócić jednak uwagę, że sam upływ czasu nie powoduje zwolnienia z obowiązku zapłaty. Konieczne jest jeszcze podniesienie zarzutu przedawnienia przed sądem lub komornikiem.

Chcąc zmaksymalizować swoje szanse na uzyskanie zadowalającego rozstrzygnięcia sądu, warto skorzystać z pomocy profesjonalisty. Poprawnie napisane, opłacone, wniesione do właściwego organu pisma pozwalają na szybkie i skuteczne załatwienie sprawy. Świadomość, jakie dowody są dla sądu i komornika istotne i jaka argumentacja przekonywująca, niewątpliwie daje przewagę w sporze sądowym.

Termin przedawnienia alimentów

Alimenty są świadczeniem okresowym, płatnym w terminach miesięcznych. Każda miesięczna rata ma swój termin przedawnienia. Długi przedawniają się więc stopniowo od najstarszej zaległości. W celu wyliczenia terminu przedawnienia roszczeń o alimenty należy zwrócić uwagę, że inaczej liczone są zaległości wobec osób dorosłych, np. małżonka, pełnoletnich dzieci, a inaczej w stosunku do niepełnoletnich dzieci. Generalnie roszczenia o alimenty przedawniają się z upływem trzech lat. Powyższa zasada odnosi się do osób dorosłych. Kwestia alimentów na małoletnie dzieci uregulowana jest nieco odmienne, gdyż bieg przedawnienia nie może rozpocząć się w czasie trwania władzy rodzicielskiej. Powyższa zasada w praktyce funkcjonuje w ten sposób, że dzieci mogą domagać się wszelkich zaległych alimentów do ukończenia 21 roku życia. Pełnoletnie dziecko może pozwać rodzica i skutecznie dochodzić zaległych alimentów bez względu na to, za jaki okres powstało zadłużenie, a zatem nawet za pierwsze lata swojego życia.

Zasady obliczania przedawnienia alimentów

Do obliczenia terminu przedawnienia konieczne jest również ustalenie daty wymagalności roszczenia alimentacyjnego. Dzień, w którym roszczenie stało się wymagalne, wyznacza początek biegu przedawnienia. W praktyce alimenty zasądzone wyrokiem sądu rozpoczynają bieg przedawnienia dzień do uprawomocnieniu się orzeczenia. Rozpoczęcie biegu przedawnienia alimentów bieżących liczymy od dnia następnego po ustalonym dniu zapłaty.

Jeżeli zadłużenie alimentacyjne oparte jest o wyrok sądu lub ugodę zawartą przed sądem, dla obliczenia terminu przedawnienia nie ma znaczenia, czy uprawnionym do pobierania alimentów jest dziecko, czy osoba dorosła. W zakresie przedawnienia wiek ma znaczenie na etapie wystąpienia z żądaniem alimentów, wszczynania postępowania.

W związku z powyższym teoretycznie 20-letnie dziecko może skutecznie domagać się od rodzica, który całe życie uchylał się od ponoszenia kosztów utrzymania, zapłaty zaległych alimentów za cały okres swojego życia. Teoretycznie, gdyż wymagałoby to udowodnia, że nadal istnieją niezaspokojone potrzeby za cały ten okres.

Przerwanie biegu przedawnienia alimentów

Podczas obliczania terminu przedawnienia powinniśmy wziąć również pod uwagę możliwość przerwania jego biegu. Dochodzi do niego przez dokonanie jakiejkolwiek czynności przed sądem, mediatorem lub komornikiem zmierzającej do dochodzenia alimentów. Przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że zaczyna ono biec na nowo i termin należy liczyć od początku. Przedawnienie nie biegnie również w czasie trwania postępowania o alimenty.

Jak to wygląda w praktyce? Jeśli sąd zasądził alimenty od 10 stycznia 2024 r., a uprawniony do nich wystąpi o ich egzekucję do komornika w 9 stycznia 2025 r. – należność za styczeń 2024 nie przedawni się przez czas trwania postępowania egzekucyjnego i przez trzy lata po jego zakończeniu.

Egzekucja komornicza przedawnionych długów alimentacyjnych

Szczególny charakter roszczeń alimentacyjnych powoduje znaczne uprzywilejowanie osoby uprawnionej i istotne utrudnienia w zakresie umorzenia postępowania egzekucyjnego. W przypadku wszczęcia egzekucji alimentów bieg przedawnienia zostaje przerwany. Ponadto:

• komornik sądowy nie umarza egzekucji z powodu stwierdzenia, że jest ona bezskuteczna, a dłużnik niewypłacalny (tak jak dzieje się w innych sprawach), egzekucja pozostaje w toku, a zadłużenie nie może się przedawnić;
• uprawniony może skutecznie wystąpić o prowadzenie egzekucji nawet zanim dojdzie do powstania zadłużenia;
• przy egzekucji alimentów nie ma mają zastosowania kwoty wolne od zajęcia, możliwe jest zajęcie 60% wynagrodzenia, bez względu na jego wysokość;
• wykazanie komornikowi, że nie ma zaległości, nie spowoduje zakończenia prowadzenia egzekucji;
• komornik sądowy nie ingeruje w zasadność wydanego wyroku i nie możemy skutecznie przedstawiać mu argumentów o niezasadności orzeczonego obowiązku.

Chcąc przeciwdziałać prowadzonemu postępowaniu egzekucyjnemu, powinniśmy zwrócić się do sądu z powództwem o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego. Pomimo toczącej się egzekucji komorniczej nie ma przeszkód, aby wystąpić do sądu o modyfikację dotychczasowego orzeczenia. Prawomocne orzeczenie o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego stanowi podstawę do zakończenia wszelkich toczących się przeciwko nam postępowań – w tym egzekucji komorniczej.

Czy dług wobec Funduszu Alimentacyjnego ulega przedawnieniu?

Jeśli alimenty były wypłacane uprawnionemu z Funduszu Alimentacyjnego, mamy do czynienia ze zmianą wierzyciela. Osoba uprawniona do otrzymywania alimentów nie może domagać się zapłaty świadczeń, których równowartość otrzymała z funduszu. Tym samym uprawnionym do dochodzenia długu alimentacyjnego staje się właściwy organ gminy, która wypłaciła świadczenie.

Jeżeli nie jesteśmy w stanie spłacić zadłużenia wobec funduszu, możemy starać się o ugodowe zakończenie sprawy. Możliwe jest złożenie wniosku o umorzenie zadłużenia bądź rozłożenie jego spłaty na raty. Przesłanką do pozytywnego rozpatrzenia przedmiotowego wniosku jest trudne położenie majątkowe i rodzinne. Organ szczegółowo analizuje indywidualną sytuacją każdego wnioskodawcy, dlatego istotne jest, aby właściwie i przekonująco sformułować treść składanego pisma.

Podsumowując, podniesienie zarzutu przedawnienia jest możliwe i może pozwolić na uwolnienie się od zadłużenia alimentacyjnego (wyłączając zobowiązanie względem Funduszu Alimentacyjnego). Pomoc profesjonalisty w zakresie szczegółowej analizy indywidualnego przypadku oraz prawidłowego skonstruowania pism może niewątpliwie przyczynić się do uzyskania zadowalającego rozstrzygnięcia w naszej sprawie.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93