Podział majątku wspólnego

• 2024-01-30
• Autor: Marta Wawrzyniak

Zagadnienie podziału majątku wspólnego małżonków wzbudza wiele emocji. Wielokrotnie bowiem kwestie majątkowe wiążą parę silniej niż uczucia. Jeżeli przed zawarciem małżeństwa lub w jego trakcie nie ustanowiliśmy rozdzielności majątkowej, rozstanie będzie wiązało się z dokonaniem szeregu dodatkowych ustaleń.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej

Małżeńska wspólność majątkowa obejmuje składniki majątku nabyte w czasie jej trwania przez każdego z małżonków. Pomimo istnienia wspólności ustawowej, część przedmiotów majątku należy do majątku osobistego poszczególnych małżonków. Podział majątku wspólnego nie jest dopuszczalny w czasie trwania wspólności ustawowej. Może ona natomiast ustać w przypadku rozwiązania małżeństwa bądź zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej przed notariuszem. Umowę o rozdzielności majątkowej, zwaną intercyzą, można zawrzeć zarówno przed wstąpieniem w związek małżeński(intercyza przed małżeństwem), jak i w czasie jego trwania(intercyza w trakcie małżeństwa).

Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania zaciągnięte przez małżonka, jeżeli zostały one zaciągnięte za naszą zgodą. Jeśli zatem świadomie nie sprzeciwiliśmy się udzieleniu kredytu naszemu małżonkowi, wierzyciel ma prawo dochodzenia swoich należności również z majątku wspólnego. Jeśli takiej zgody nie było, komornik może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, jego wynagrodzenia za pracę i innych jego dochodów (ewentualnie również z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa). Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku zobowiązań zaciągniętych przed zawarciem małżeństwa bądź w odniesieniu do majątku osobistego małżonka.

Wspólne spłacanie kredytu a podział majątku

W czasie trwania małżeństwa małżonkowie mogą wspólnie spłacać kredyt zaciągnięty przez oboje bądź jednego małżonka. Ustanie wspólności majątkowej, rozwód czy podział majątku nie mają jednak wpływu na treść umowy kredytowej. Osoby, które zawarły z bankiem umowę o kredyt, zobowiązane są do zachowania jej warunków. Modyfikacje w tym zakresie możliwe są wyłącznie poprzez podpisanie w banku stosownego aneksu. Przeniesienie zobowiązań kredytowych na jednego z małżonków nie jest jednak czynnością dokonywaną przez bank automatycznie. Usunięcie z umowy jednego z kredytobiorców wiąże się ze zmniejszeniem zabezpieczenia jego spłaty. W związku z powyższym należy być przygotowanym na ponowne badanie przez bank zdolności kredytowej czy żądanie udzielenia dalszego zabezpieczenia kredytu.

Co dla żony, co dla męża – podział majątku po rozwodzie

Sądowy podział majątku po rozwodzie następuje wskutek zainicjowania nowego postępowania. Stosowny wniosek powinien zostać złożony w sądzie właściwym dla miejsca położenia majątku podlegającego podziałowi. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego sąd rozpatruje również kwestię udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz wydatków, nakładów i innych świadczeń, które podlegają zwrotowi. W sprawie znajdą odpowiednie zastosowanie przepisy prawa regulujące dział spadku.

Przed wystąpieniem na drogę sądową należy podjąć próbę polubownego rozwiązania sporu. Składany wniosek o podział majątku powinien zawierać informację o podjętych działaniach zmierzających do pozasądowego załatwienia sprawy.

Ugoda o podział majątku małżeńskiego

W przypadku, gdy istnieje możliwość porozumienia odnośnie podziału majątku, zawsze warto spróbować zawrzeć ugodę. Będzie to rozwiązanie, które pozwoli zaoszczędzić nam czas i uniknąć stresu związanego z prowadzeniem sprawy sądowej oraz bardzo często również zaczną kwotę pieniędzy.

Ugodę o podział majątku można zawrzeć przed notariuszem, przed sądem lub w formie umowy z drugim małżonkiem.

Jeżeli natomiast elementem majątku wspólnego nie jest nieruchomość, strony mogą zawrzeć między sobą umowę majątkową, w której same dokonają podziału. Jej nieważność może spowodować zamieszczenie zapisów naruszających przepisy prawa i zasady współżycia społecznego. Na wszelki wypadek, zawsze warto skorzystać z porady specjalisty w tym zakresie.

Ponadto istnieje możliwość zawezwania byłego małżonka do próby ugodowej w sprawie o podział majątku. Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej jest znacznie tańszy, a w przypadku osiągnięcia porozumienia – ugoda będzie miała taką samą moc prawną, jak wydane przez sąd orzeczenie.

Roszczenia byłej żony przy podziale majątku

W sprawie o podział majątku każda ze stron może wystąpić z szeregiem roszczeń. Należy zatem przed wystąpieniem o dokonanie podziału dokonać analizy zasadności zgłaszania poszczególnych żądań. Przede wszystkim możliwe jest wnioskowanie o ustalenie przez sąd nierównych udziałów w majątku wspólnym, prawa własności poszczególnych małżonków oraz prawa żądania podziału majątku. Roszczenia byłej żony czy byłego męża mogą również wiązać się z rozliczeniem nakładów, wydatków oraz innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek osobisty i odwrotnie, rozliczeniem spłat wspólnych zobowiązań pieniężnych oraz w związku z posiadaniem rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego.

Jak podzielić majątek wspólny?

Majątek wspólny najlepiej jest podzielić polubownie. Nie ma żadnych przeszkód, aby byli małżonkowie ustalili między sobą, w jaki sposób podzielą się istniejącym majątek czy spłatą długów. Należy mieć na uwadze, że po ustaniu wspólności majątkowej udziały małżonków z mocy ustawy stają się równe. Odmienna sytuacja może mieć miejsce, jeżeli została zawarta małżeńska umowa majątkowa lub zgłoszono roszczenie o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Spłata współmałżonka po rozwodzie i podziale majątku

Poszczególne składniki majątku jest niekiedy trudno fizycznie podzielić, np. gdy do podziału przeznaczone jest prawo do lokalu mieszkalnego z wyposażeniem. Kiedy podział majątku doprowadzi do sytuacji, gdy jeden z byłych małżonków otrzyma go w całości, sąd nałoży jednocześnie obowiązek spłaty pozostałego małżonka. Spłata współmałżonka po rozwodzie ustalana jest przez sąd w oparciu o wartość składników majątku wspólnego. Zasadą jest dokonanie jednorazowej spłaty na rzecz byłego małżonka. W umotywowanych przypadkach istnieje jednak możliwość odroczenia obowiązku spłaty bądź rozłożenia należności na raty. Kluczową kwestią jest przedstawienie właściwie umotywowanego wniosku, który przekona sąd do zasadności proponowanego rozwiązania.

Odpowiedzialność za długi współmałżonka

Zagadnienie długów współmałżonka jest kwestią złożoną. Pod uwagę należy brać bowiem zarówno długi, które małżonek zaciągnął samodzielnie, potajemnie, jak i za naszym przyzwoleniem oraz przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i w jego trakcie. Warto pamiętać, iż w trakcie trwania małżeńska mamy możliwość sprzeciwienia się zaciągnięciu zobowiązania przez małżonka. Jeżeli nasz sprzeciw dotrze do wierzyciela przed dokonaniem czynności prawnej, będzie skuteczny i może pozwolić na uniknięcie konsekwencji finansowych spowodowanych egzekucją skierowaną do byłego małżonka.

Brak podziału majątku

Przeprowadzenie podziału majątku nie jest postępowaniem obligatoryjnym. Strony mogą zdecydować, że korzystają ze wspólnego majątku w ustalonym zakresie, nie uzgadniając warunków podziału. Brak podziału majątku wielokrotnie prowadzi jednak do problemów. Dokonywanie czynności w związku z poszczególnymi składnikami majątku wspólnego będzie wymagało porozumienia obu stron oraz często osobistego stawiennictwa i składania podpisów przy zawieraniu umów. Ponadto, im później wystąpimy z wnioskiem o podział majątku, tym trudniejsze i bardziej czasochłonne będzie dokonanie prawidłowych wyliczeń.

Nierówny podział majątku po rozwodzie

Zasadą jest, iż zarówno mąż, jak i żona posiadają równe udziały w majątku wspólnym. Jeżeli zaistnieje jednak ważny powód, możliwe jest wystąpienie z żądaniem ustalenia przez sąd nierównych udziałów w majątku wspólnym. Dokonując nierównego podziału majątku po rozwodzie, sąd bierze pod uwagę stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego przez poszczególnych małżonków.

Podział majątku dorobkowego

Dorobek każdego z małżonków należy rozumieć jako wzrost wartości jego majątku po ustanowieniu rozdzielności majątkowej. Jest on obliczany w oparciu o stan majątku w chwili ustania rozdzielności majątkowej oraz cen z dnia rozliczenia. W postępowaniu o podział majątku możliwe jest wystąpienie o wyrównanie dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa, a także obniżenie przedmiotowego obowiązku.

Podział majątku po rozwodzie, przedawnienie

Roszczenie o podział majątku po rozwodzie nie ulega przedawnieniu. Możliwe jest zatem przeprowadzenie podziału w każdym czasie. Należy mieć jednak na uwadze, że przedawnieniu mogą ulec poszczególne roszczenia dotyczące wzajemnych rozliczeń. Tym samym zwłoka we wszczęciu postępowania może spowodować finalnie mniej korzystne rozstrzygnięcie.